Thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp để tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh

Đại dịch COVID-19 bùng phát lần thứ tư bắt đầu từ cuối tháng 4-2021 không chỉ đe dọa đến sức khỏe, tính mạng của con người, mà còn làm gián đoạn mọi hoạt động kinh tế - xã hội của Việt Nam, trong đó có thành phố Hà Nội. Dịch COVID-19 khiến kinh tế của Thủ đô rơi vào suy thoái, nhiều chuỗi cung ứng bị đứt gãy, nguyên vật liệu khan hiếm, tiếp cận thị trường khó khăn,… gây trở ngại cho hoạt động sản xuất của doanh nghiệp cũng như các hoạt động đầu tư và thương mại quốc tế. Sản xuất ngưng trệ khiến tỷ lệ doanh nghiệp tạm dừng kinh doanh hoặc giải thể có xu hướng tăng, kéo theo đó, tỷ lệ người lao động mất việc, thiếu việc làm cũng tăng. Sức ép nặng nề này đòi hỏi thành phố Hà Nội sớm có các giải pháp tổng thể, đồng bộ, phù hợp để tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển sản xuất, kinh doanh, phục hồi kinh tế, bảo đảm đời sống cho người dân; theo đó, để thành công trong phục hồi kinh tế, phải có những biện pháp ứng phó với dịch bệnh một cách linh hoạt, sáng tạo, phải kiểm soát được đại dịch mới tạo được nền tảng cho phục hồi và phát triển kinh tế lâu dài.

Xác định công tác phòng, chống dịch là nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu, việc phổ cập vắc-xin là điều kiện quan trọng cho phục hồi kinh tế, thành phố Hà Nội tiếp tục chú trọng đẩy nhanh tiến độ tiêm vắc-xin, bảo đảm hiệu chống dịch cao nhất. Nhờ sự lãnh đạo quyết liệt, sát sao của lãnh đạo thành phố, hiện tại, dịch bệnh đã cơ bản được kiểm soát. Đến nay, kết quả tiêm mũi 3 cho người trên 18 tuổi đạt 98,2%; mũi 4 đạt 66,9%. Ngoài ra, kết quả tiêm cho trẻ từ 5 đến dưới 12 tuổi, trong đó mũi 1 đạt 64,3% và mũi 2 đạt 31,3%. Kết quả tiêm cho trẻ từ 12 đến 17 tuổi, mũi 1 và mũi 2 đều đạt hơn 99%.

Ngay sau khi dịch bệnh được kiểm soát, để tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển sản xuất, kinh doanh, phục hồi nền kinh tế, Chính phủ đã ban hành, triển khai nhiều chủ trương, chính sách, giải pháp tổng thể, thiết thực, trong đó, bao gồm cả nhóm giải pháp ngắn hạn và nhóm giải pháp dài hạn, ưu tiên cho tăng trưởng kinh tế, hỗ trợ người dân và doanh nghiệp, phù hợp với diễn biến, tác động của dịch bệnh. Các chủ trương, chính sách này được người dân, doanh nghiệp trên cả nước nói chung và Thủ đô nói riêng đánh giá rất cao, tiêu biểu là Nghị quyết số 128/NQ-CP, của Chính phủ, “Ban hành Quy định tạm thời “Thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19””, nhằm bảo đảm sinh hoạt của nhân dân; duy trì phát triển sản xuất, kinh doanh, ổn định xã hội.

Thành phố Hà Nội kịp thời triển khai nhiều chính sách an sinh xã hội nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, người lao động khắc phục thiệt hại do dịch bệnh theo Nghị quyết số 68/NQ-CP, ngày 1-7-2021, của Chính phủ, “Về một số chính sách hỗ trợ người lao động và người sử dụng lao động gặp khó khăn do đại dịch COVID-19” và hỗ trợ các đối tượng theo chính sách đặc thù của thành phố quy định tại Nghị quyết số 15/NQ-HĐND, ngày 13-8-2021, về quy định một số chính sách đặc thù của thành phố Hà Nội hỗ trợ đối tượng bị ảnh hưởng, gặp khó khăn do đại dịch COVID-19, của Hội đồng nhân dân thành phố. Đến nay, thành phố Hà Nội đã hỗ trợ cho trên 5,69 triệu lượt đối tượng với tổng kinh phí là gần 7.300 tỷ đồng; đã thực hiện hỗ trợ cho trên 5,66 triệu lượt đối tượng với kinh phí gần 7.200 tỷ đồng. Về lâu dài, thành phố Hà Nội tiếp tục quán triệt tinh thần vì nhân dân, vì doanh nghiệp, tạo mọi điều kiện để người lao động, doanh nghiệp vượt khó, tận dụng mọi cơ hội để phục hồi, phát triển; áp dụng quy trình sản xuất, các tiêu chuẩn chất lượng, bảo vệ môi trường của các nước tiên tiến trên thế giới, cũng như các tổ chức quốc tế; tiếp cận thị trường nước ngoài,…

Về nguồn lực, thành phố Hà Nội chú trọng nguồn lực con người, luôn đặt người dân vào vị trí trung tâm. Từ việc phòng, chống dịch, cải cách hành chính, ban hành các chính sách hỗ trợ,… thành phố Hà Nội đều hướng vào mục tiêu bảo vệ, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân. Tư duy, tầm nhìn chiến lược này của Thủ đô được thể hiện rõ trong Chương trình số 03-CTr/TU về “Chỉnh trang đô thị, phát triển đô thị và kinh tế đô thị giai đoạn 2021 - 2025”, hay Chương trình số 08-CTr/TU về “Phát triển hệ thống an sinh xã hội, nâng cao phúc lợi xã hội, chất lượng cuộc sống của Nhân dân Thủ đô giai đoạn 2021 - 2025”.

Song song với việc ban hành chủ trương, chính sách, thành phố Hà Nội còn tăng cường công khai, minh bạch, tích cực chú trọng cải cách hành chính. Cụ thể, tiếp tục đơn giản hóa thủ tục hành chính; khắc phục những hạn chế trong phối hợp, giải quyết thủ tục hành chính liên thông; phát triển công nghệ hỗ trợ, xây dựng chính quyền số; khai thác có hiệu quả cơ sở dữ liệu quốc gia để phục vụ hoạch định chính sách; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền để tăng tính chủ động cho địa phương,… Hướng đi đúng đắn này góp phần hoàn thiện cơ chế, phòng, chống tham nhũng, lãng phí; từng bước nâng cao năng lực quản lý của mỗi cấp lãnh đạo; tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân và doanh nghiệp.

Ngoài ra, thành phố Hà Nội cũng tích cực, chủ động đẩy mạnh các hoạt động đối ngoại các cấp, các ngành để mở rộng thúc đẩy quan hệ kinh tế thương mại, khoa học - công nghệ; tiến hành chuyển giao công nghệ, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu; tập trung giải quyết các vấn đề về nợ công, nguy cơ tăng lạm phát; tạo môi trường đầu tư kinh doanh thông thoáng, thuận lợi, hấp dẫn; tổ chức đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng; tiến hành chuyển dịch nông nghiệp theo hướng phục vụ công nghiệp; chú ý liên kết, phát triển vùng; giảm, giãn nộp thuế, bảo hiểm xã hội; miễn, giảm phí một số dịch vụ công; triển khai gói hỗ trợ của Trung ương liên quan đến phục hồi kinh tế,…

Nhờ triển khai thực hiện tốt các nhiệm vụ phục hồi và phát triển kinh tế theo Nghị quyết số 11/NQ-CP, ngày 30-1-2022, của Chính phủ, về chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội và triển khai Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình; các giải pháp thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19, cũng như các chương trình công tác toàn khóa XVII của Thành ủy, nhằm thúc đẩy các mục tiêu phát triển kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội, đến nay, dịch bệnh đã cơ bản được kiểm soát, cuộc sống sinh hoạt của người dân Thủ đô đã trở lại bình thường, kinh tế phục hồi, phát triển và đạt được nhiều kết quả tích cực.

Theo số liệu mới nhất từ Cục Thống kê thành phố Hà Nội, từ đầu năm tới nay, chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) trên địa bàn thành phố tăng 8,3% so với cùng kỳ năm trước. Đáng lưu ý, một số ngành có chỉ số IIP đạt mức tăng trưởng ấn tượng, gồm: Sản xuất sản phẩm từ kim loại đúc sẵn tăng 18,8%; sản xuất giấy và sản phẩm từ giấy tăng 18,2%; sản xuất sản phẩm từ khoáng phi kim loại tăng 18%; chế biến gỗ và sản xuất sản phẩm từ gỗ tăng 16,5%; sản xuất đồ uống tăng 16,5%.

Trong khoảng thời gian trên, Hà Nội thu hút được 992,3 triệu USD vốn đầu tư nước ngoài, tăng 49,6% so với cùng kỳ. Trong đó, đăng ký cấp mới cho 226 dự án với số vốn đạt 141,3 triệu USD, tăng 19,4% so với cùng kỳ. Có 122 dự án được bổ sung tăng vốn đầu tư với số vốn tăng thêm là 374,6 triệu USD, tăng 16%. Có 258 lượt nhà đầu tư nước ngoài góp vốn, mua cổ phần với số vốn 476,4 triệu USD.

Kim ngạch xuất khẩu hàng hóa trên địa bàn đạt 11,1 tỷ USD, tăng 32,4% so với cùng kỳ năm trước. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng đạt 451.300 tỷ đồng, tăng 29% so với cùng kỳ năm trước.

Về đăng ký doanh nghiệp, 8 tháng qua, thành phố Hà Nội có hơn 20.000 doanh nghiệp đăng ký thành lập mới, tăng 22% so với cùng kỳ năm trước; với tổng vốn đăng ký đạt 226.000 tỷ đồng, tăng 2%.

Kết quả này cho thấy sự phục hồi và phát triển mạnh mẽ của kinh tế Thủ đô sau đại dịch. Nhờ sự nỗ lực, cố gắng của cả hệ thống chính trị; sự vượt khó sáng tạo, chủ động trong xây dựng chiến lược sản xuất của doanh nghiệp; sự đồng lòng phối hợp của người dân, thành phố Hà Nội đã biến thách thức thành cơ hội. Qua đó, góp phần khẳng định được vị thế đầu tàu và sức hút của Thủ đô, đưa nền kinh tế khôi phục, tăng tốc trở lại.

Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực, công tác phục hồi, phát triển kinh tế Thủ đô còn một số hạn chế sau:

Một là, một số cơ chế, chính sách còn mơ hồ, thiếu chi tiết, mang tính ứng phó trước mắt, thời gian áp dụng ngắn; tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công thấp, thủ tục giải ngân rườm rà, thiếu linh hoạt; việc triển khai chính sách còn chậm, hiệu quả thấp. Ví dụ, triển khai thực hiện nhiệm vụ được giao năm 2022 theo Nghị quyết số 11/NQ-CP, ngày 24-2-2011, của Chính phủ, “Về những giải pháp chủ yếu tập trung kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an sinh xã hội”, còn chậm; Quý I/2022 có tổng số 70 nhiệm vụ thì có 29 nhiệm vụ chậm (41,4%).

Hai là, thị trường chứng khoán, thị trường bất động sản tiềm ẩn nhiều nguy cơ rủi ro; đứt gãy trong chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị toàn cầu ảnh hưởng tiêu cực đến sự phục hồi kinh tế của thành phố Hà Nội.

Ba là, số doanh nghiệp thực hiện thủ tục giải thể (tăng 13%) và đăng ký tạm ngừng hoạt động (tăng 51%) vẫn còn cao. CPI bình quân 6 tháng đầu năm 2022 tăng 3,25%, cao hơn khá nhiều mức tăng cùng kỳ 2021 (tăng 1,14%) gây áp lực lên mục tiêu năm 2022 là kiểm soát lạm phát dưới 4%.

Ngoài ra, tỷ lệ lao động thất nghiệp còn lớn; công tác phòng, chống dịch bệnh của người dân và doanh nghiệp còn chủ quan; sự phân bổ, sử dụng nguồn lực ở một số địa phương chưa hợp lý,…

Nguyên nhân dẫn đến những hạn chế đó là do tác động từ dịch bệnh; sự thiếu chặt chẽ, thiếu hiệu quả trong công tác phối hợp giữa các sở, ban, ngành; sự chậm trễ trong việc chuyển đổi, áp dụng công nghệ;..

Xác định rõ nguồn lực, động lực cho phát triển kinh tế trong tình hình mới

Để khắc phục những hạn chế, bảo đảm việc phục hồi, phát triển kinh tế được thuận lợi, đạt được các mục tiêu đề ra, thành phố Hà Nội cần thực hiện đồng bộ một số giải pháp sau.

Một là, ổn định vĩ mô, xác định, khơi thông, giải phóng, phát huy các nguồn lực, tạo động lực cho phục hồi và phát triển kinh tế. Trong các nguồn lực thì con người, thể chế, khoa học - công nghệ là những nguồn lực quan trọng hàng đầu. Để phát huy nguồn lực con người, cần giải quyết tốt các gói hỗ trợ cho người lao động; xây dựng tốt mối quan hệ giữa người lao động và người sử dụng lao động; chú ý đào tạo, nâng cao trình độ người lao động; có nhiều chính sách đãi ngộ về nhà ở, nhà trẻ, y tế cho đối tượng chính sách, người lao động; bảo đảm an sinh xã hội, giảm nghèo bền vững; nâng cao hiệu quả kết nối cung cầu lao động, hỗ trợ giải quyết việc làm cho người lao động;…

Về thể chế, cần tiếp tục đẩy mạnh hoạt động cải cách hành chính, môi trường đầu tư; đổi mới sáng tạo, lấy doanh nghiệp làm trọng tâm; kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong cơ chế, chính sách; đẩy mạnh thủ tục đầu tư, thực hiện giải ngân vốn đầu tư công, bảo đảm đúng trọng tâm, trọng điểm, không manh mún, dàn trải; rà soát đồng bộ quy định về thuế, tài chính,…

Về khoa học - công nghệ, tiếp tục đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số, xây dựng xã hội số và nền kinh tế số; chú trọng phát triển công nghệ cao nhằm tạo ra giá trị mới, nâng cao năng suất lao động; tiến hành chuyển giao công nghệ, tạo đà cho các doanh nghiệp gia nhập chuỗi giá trị toàn cầu;… Việc nhận diện, xử lý đúng đắn, tối ưu hóa các nguồn lực, động lực góp phần tăng sức chống chịu của nền kinh tế, tạo tiền đề cho sự phát triển ổn định ngay cả khi xã hội có nhiều biến động. Từ đó, tìm thấy những cơ hội phát triển mới trong và sau đại dịch.

Hai là, tiếp tục rà soát, hoàn thiện và nâng cao tính khả thi của các cơ chế, chính sách; tiếp tục thực hiện đồng bộ, hiệu quả các chương trình phòng, chống dịch COVID-19 của Chính phủ; tiếp tục thực hiện các giải pháp hỗ trợ sản xuất, kinh doanh theo Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế của Chính phủ và thành phố; tổ chức thực hiện Nghị quyết số 15-NQ/TW, ngày 5-5-2022, của Bộ Chính trị, “Về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” và đẩy nhanh công tác quy hoạch Thủ đô thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Ba là, cải thiện môi trường kinh doanh để tăng sức chống chịu cho nền kinh tế, nâng cao năng lực cạnh tranh của thành phố, tạo sức hút với các nhà đầu tư. Trong đó, tập trung kiểm soát giá cả, thị trường, mở cửa nền kinh tế; phát triển kết cấu hạ tầng; tiếp tục cơ cấu lại các ngành kinh tế, phát triển các mô hình kinh tế mới; tìm cách thu hút các dự án lớn, nhất là các dự án công nghệ cao, thân thiện với môi trường; huy động vốn tư nhân cho đầu tư phát triển; đẩy nhanh tiến độ hoàn thành các công trình, dự án trọng điểm, thiết yếu; thực hiện đồng bộ các hoạt động hỗ trợ sản xuất, kinh doanh, phục hồi cho doanh nghiệp, như có chính sách ưu đãi về thuế, tín dụng, đất đai,…; chú ý liên kết, phát triển vùng để phát triển bền vững; chú trọng phát triển giao thông; tăng tính chủ động cho doanh nghiệp;….

Bốn là, tiếp tục thực hiện linh hoạt nguyên tắc phòng, chống dịch; kiểm tra, bổ sung các trang thiết bị, vật dụng phòng, chống dịch; tăng cường xét nghiệm, tự xét nghiệm; nâng cao năng lực của ngành y tế; bảo đảm nguồn nhân lực cho phòng, chống dịch, phân bổ nhân lực và bảo đảm chế độ hợp lý ở khu vực có dịch; có mô hình y tế phù hợp cho các khu công nghiệp, khu sản xuất, dân cư; tăng cường thanh tra, kiểm tra công tác phòng chống dịch tại cơ sở; tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao ý thức cho người dân trong việc phòng chống dịch, tránh sự lơ là, chủ quan...

Năm là, tăng cường, nâng cao hiệu quả và hiệu lực quản lý nhà nước; xây dựng, khuyến khích cán bộ dám nghĩ, dám làm; đẩy mạnh cá thể hóa trách nhiệm đến từng bộ, từng địa phương; duy trì công tác đối ngoại, công tác phối hợp giữa các cơ quan để tạo được sự đồng thuận cao nhất trong việc phục hồi và phát triển kinh tế; tiến hành huy động, phân bổ, nhân lực một cách hợp lý;…

Đặc biệt, việc hồi phục và phát triển kinh tế cần có kịch bản, kế hoạch, lộ trình rõ ràng, phù hợp với thực tiễn, điều kiện kinh tế - văn hóa - xã hội ở mỗi địa phương. Trước mỗi hoạt động cần thảo luận, đưa ra được ý kiến chung tối ưu. Sau mỗi quá trình, cần nghiêm túc đánh giá, rút kinh nghiệm. Hơn hết, cần tạo được sự đồng thuận, nhất trí, đồng lòng của người dân và doanh nghiệp. Có như vậy, dù ở hoàn cảnh nào, thành phố Hà Nội cũng có thể biến tiềm năng thành hiện thực, biến thách thức thành cơ hội phát triển, từ đó, duy trì, bảo đảm sự phát triển bền vững cho nền kinh tế Thủ đô./.