Nhân kỷ niệm 47 năm Ngày ra quân đánh thắng trận đầu (06-02-1968 - 06-02-2015), chúng tôi đã phỏng vấn Thiếu tướng Lê Xuân Tấu, nguyên Tư lệnh Binh chủng Tăng - Thiết giáp, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân (nguyên trưởng xe tăng 555, Tiểu đoàn xe tăng 198 Anh hùng) về sự kiện lịch sử quan trọng này.

PV: Trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1968, bộ đội xe tăng lần đầu tiên ra quân đánh thắng trận đầu ở Làng Vây, Thiếu tướng vui lòng cho biết đôi điều về trận đánh này?

Thiếu tướng Lê Xuân Tấu: Sau 9 năm thành lập, bộ đội Tăng - Thiết giáp ra quân và đánh thắng trận đầu ở Làng Vây. Trận đánh diễn ra đêm ngày 6 rạng ngày 07-02-1968. Với ý chí quyết tâm sắt đá và sức mạnh trí tuệ Việt Nam, bộ đội Tăng - Thiết giáp đã vượt qua mọi khó khăn ác liệt, bí mật, bất ngờ, cơ động lực lượng đưa xe tăng bơi dọc sông Sê Pôn, đẩy địch vào thế bất lợi, tạo điều kiện thuận lợi cho ta nhanh chóng tiêu diệt quân địch, nên trận đánh cứ điểm Làng Vây diễn ra nhanh gọn, đạt hiệu suất chiến đấu cao, giành thắng lợi giòn giã. Sau 4 giờ chiến đấu dũng cảm, ta đã tiêu diệt gọn một tiểu đoàn Ngụy phòng ngự trong công sự vững chắc trên điểm cao. Xe tăng cùng bộ binh đã tiêu diệt và bắt sống gần 1.000 tên địch, thu toàn bộ vũ khí trang bị. 3 giờ sáng ngày 07-02-1968, ta cơ bản chiếm xong cứ điểm và làm chủ trận địa.

Ra quân đánh thắng trận đầu, bộ đội Tăng - Thiết giáp đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ đột kích trong chiến đấu, dẫn dắt bộ binh xung phong giành thắng lợi. Đây là trận đánh điển hình về tinh thần đoàn kết chiến đấu hiệp đồng giữa bộ binh, công binh, pháo binh... với Binh chủng Tăng - Thiết giáp. Chiến thắng Làng Vây đã góp phần phá vỡ một mảng tuyến phòng thủ chiến lược đường số 9 của Mỹ - ngụy, dồn địch vào thế bị động, đối phó; phối hợp kịp thời với các chiến trường trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy long trời lở đất mùa Xuân năm 1968.

PV: Nhiều người nói rằng ta đánh thắng trận Làng Vây vì đã tạo ra được những điều bất ngờ thú vị. Vậy, sự bất ngờ đó là gì?

Thiếu tướng Lê Xuân Tấu: Sự xuất hiện của xe tăng ta trên chiến trường là một bất ngờ lớn đối với Mỹ - ngụy. Nhưng chúng càng bất ngờ hơn về việc chọn hướng tiến công của ta. Đó là, ta đã lợi dụng sông Sê Pôn cho xe tăng bơi theo dòng nước, bất ngờ tiến công địch từ hướng Nam - hướng chủ yếu do Đại đội tăng 9 đảm nhiệm. Một mũi khác tiến công địch từ hướng Tây là hướng thứ yếu do Đại đội tăng 3 đảm nhiệm. Địch phán đoán ta sẽ tiến công Làng Vây từ hướng Tây, vì hướng Tây có trục đường 9 rất thuận lợi cho xe tăng ta cơ động, nên chúng tập trung phòng ngự ở hướng này là chính. Hướng Nam có địa hình phức tạp, dòng sông Sê Pôn bao quanh như một vật cản tự nhiên, địch cho rằng xe tăng ta không thể vượt qua, nên ở hướng này chúng phòng ngự yếu hơn. Ta chọn chỗ yếu để đánh, nên đánh thắng. Khi xe tăng ta xuất hiện, địch bị động đối phó chống cự rất quyết liệt, một số cán bộ, chiến sĩ của ta đã hy sinh, nhưng lực lượng xe tăng ta đã phát huy sức mạnh đột kích cùng bộ binh nhanh chóng thọc sâu, chia cắt tiêu diệt địch. Chỉ sau 4 giờ chiến đấu, ta đã tiêu diệt hoàn toàn quân địch, làm chủ căn cứ Làng Vây.

PV: Chiến thắng Làng Vây là kết quả phát huy sức mạnh tổng hợp của tình đoàn kết quân - dân, của phương thức tác chiến binh chủng hợp thành. Vậy, biểu hiện cụ thể của những vấn đề đó là gì, thưa Thiếu tướng?

Thiếu tướng Lê Xuân Tấu: Chiến thắng này là kết quả của tình đoàn kết quân - dân trong chiến đấu. Bộ đội xe tăng đã được nhân dân các dân tộc Pa Kô, Vân Kiều huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị, đặc biệt là nhân dân xã Thuận, giúp đỡ, như giữ bí mật khu trú quân, trinh sát nắm địch, dùng thuyền độc mộc vận chuyển đạn pháo, bình điện cho xe tăng.

Chiến thắng Làng Vây là chiến thắng của tinh thần đoàn kết hiệp đồng lập công tập thể giữa xe tăng với các quân chủng, binh chủng bạn (pháo binh, thông tin, bộ binh, đặc công). Đặc biệt, bộ đội công binh đã mở đường trên cạn, phá đá ngầm dưới dòng sông Sê Pôn và quấn dù trắng trên người đứng làm cọc tiêu sống báo hiệu chỗ có đá ngầm, nước cạn để xe tăng ta bơi đến vị trí xuất phát tiến công bí mật, an toàn.

PV: Thưa Thiếu tướng, bằng cách nào ta đưa được những chiếc xe tăng “siêu trọng” vào tận chiến trường để chiến đấu với quân địch?

Thiếu tướng Lê Xuân Tấu: Xe tăng vào chiến trường như thế nào? Đối với nhiều người, đến nay đó vẫn là một điều kỳ bí. Có người cho rằng, ta đã tháo xe tăng thành từng bộ phận rồi gùi vào chiến trường. Tất nhiên, mắt xích xe tăng tháo rời ra thì có thể “gùi” được, đạn pháo xe tăng cũng có thể “gùi” được… nhưng không ai có thể “gùi” được thân xe tăng và tháp pháo vì đó là những khối thép nặng hàng chục tấn. “Gùi xe tăng vào chiến trường” là cách nói văn nghệ thôi. Thực chất là ta đã tổ chức hành quân bằng xích để đưa xe tăng vào chiến trường. “Đây là cuộc hành quân bằng xích dài nhất của xe tăng, có một không hai trong lịch sử chiến tranh trên thế giới”.

Ngày 05-08-1967, Bộ Tư lệnh Thiết giáp đã được Bộ Quốc phòng giao nhiệm vụ đưa 2 Đại đội xe tăng PT-76 vào chiến trường miền Nam chiến đấu. Đây là tin vui đối với bộ đội xe tăng, bởi sau gần 9 năm thành lập, bây giờ mới có thời cơ để bộ đội xe tăng xung trận bằng chính vũ khí, trang thiết bị của mình.

Căn cứ nhiệm vụ được giao, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Binh chủng đã chọn Đại đội tăng 3 và Đại đội tăng 9 thuộc Trung đoàn 203 để thành lập một Tiểu đoàn mới có phiên hiệu là Tiểu đoàn 198, đưa xe tăng vào chiến trường. Ngay sau khi được thành lập, cán bộ, chiến sĩ Tiểu đoàn tăng 198 đã khẩn trương làm công tác chuẩn bị củng cố xe pháo, trang bị kỹ thuật, tranh thủ thời gian huấn luyện bổ sung, đặc biệt là tổ chức huấn luyện cho xe tăng bơi nước tại đập Đồng Tranh, Hòa Bình. Ngày 14-10-1967, Tiểu đoàn tăng 198 bắt đầu thực hiện cuộc hành quân bí mật bằng xích vào chiến trường (điểm xuất phát là Lương Sơn, Hòa Bình). Sau hơn 50 ngày đêm hành quân, vượt hơn 1.000km đường Trường Sơn với nhiều địa hình phức tạp, dưới mưa bom, bão đạn của quân thù, toàn Tiểu đoàn đã đến vị trí tập kết với 100% trang bị chiến đấu, người và xe tới đích an toàn. Đại đội tăng 3 hành quân 931km, ngày 21-12-1967 tới vị trí tập kết ở Nậm Khang trên đường số 9. Đại đội tăng 9 vượt qua chặng đường dài gần 1.500km tập kết tại phía Nam đường 9.

PV: Xe tăng to như thế làm thế nào để giữ được bí mật?

Thiếu tướng Lê Xuân Tấu: Cuộc hành quân của Tiểu đoàn 198 vào chiến trường chủ yếu được thực hiện vào ban đêm. Để giữ bí mật, các xe tuyệt đối không được bật đèn pha mà phải sử dụng đèn gầm có lắp thêm thiết bị hạn chế ánh sáng. Những đêm mù sương các đồng chí trưởng xe (hoặc pháo thủ số 2) phải đi bộ trước mũi xe, khoác vải trắng dẫn đường. Các kíp xe phải dùng cành cây tươi che bớt bụi lửa phóng ra từ ống xả, khi lá khô phải kịp thời thay cành cây mới, nhờ đó mà giữ được bí mật, an toàn.

Để che mắt không quân Mỹ, xe tăng hành quân chủ yếu về ban đêm, còn ban ngày tạm trú quân và củng cố kỹ thuật xe máy. Để giữ bí mật, các kíp xe “Phải ngụy trang cho thật tốt”. Đây là điều cực kỳ quan trọng và vất vả. Công việc đầu tiên là phải xóa hết vết xích trên lối rẽ vào nơi giấu xe. Nếu là bãi đất trống thì dùng hai cành cây to có nhiều lá buộc vào sau chiếc xe cuối cùng, những cành cây này sẽ xóa đi các vết hằn của xích trên mặt đất (Tất nhiên vẫn phải kiểm tra lại chỗ nào chưa xóa được thì phải xóa cho hết). Nếu phải đi qua đồi cây lúp xúp hay đồi cỏ tranh thì phải đào cây mới trồng lên và tưới nước để cây không bị khô héo. Còn nếu trú quân ở rừng le thì tuy có khó khăn về phòng, chống cháy nhưng dễ ngụy trang hơn, chỉ cần buộc vít các ngọn le lại với nhau, tạo thành các đường vòm che vết xích đi là được… Làm như vậy nghĩa là thực hiện được nguyên tắc “đi không có dấu”, còn khi “nấu” không được để có khói bằng cách đào bếp Hoàng Cầm.

Tuyến đường hành quân được chia thành nhiều cung, mỗi cung chia thành 3 chặng, mỗi chặng (đi trong 1 đêm) trung bình dài 30km - 45km (Đại đội tăng 3 hành quân 15 chặng; Đại đội tăng 9 hành quân 23 chặng). Đường Trường Sơn là đường rừng núi hiểm trở, nhiều cua ngoặt gấp khúc, máy bay địch đánh phá ác liệt nên thường xảy ra sự cố kỹ thuật và có thương vong, nhưng do được Bộ Tổng tham mưu và Bộ Tư lệnh Binh chủng quan tâm theo dõi, chỉ đạo chặt chẽ, được các đơn vị thanh niên xung phong, trung đoàn pháo phòng không Nguyễn Viết Xuân, các đơn vị bạn cùng nhân dân địa phương và nhân dân các bộ tộc Lào hết lòng giúp đỡ, che chở, bảo vệ nên các khó khăn về bảo đảm đường cơ động, sửa chữa, cứu kéo, vận chuyển đều được giải quyết kịp thời, giúp đơn vị hành quân tới đích an toàn, đúng quy định.

Do hành quân đường dài nên bánh đỡ nặng và xích xe bị hư hỏng nhiều, bánh đỡ nặng vỡ hết phần cao su, chốt xích mòn vẹt, vấu xích gãy, cong, vênh, rạn, nứt. Đơn vị phải khắc phục bằng cách đảo xích bên phải sang trái và ngược lại, lắp xen kẽ mảnh xích lành với mảnh xích hỏng để tiếp tục hành quân... Do trình độ tổ chức chỉ huy và trình độ kỹ thuật tốt, do tinh thần sáng tạo và ý chí quyết tâm cao, tiểu đoàn 198 đã hoàn thành suất sắc nhiệm vụ hành quân, bước vào củng cố xe pháo, sẵn sàng tham gia chiến đấu.

PV: Cuộc hành quân này có ý nghĩa gì trong thực tiễn?

Thiếu tướng Lê Xuân Tấu: Đây là cuộc hành quân lịch sử bằng xích của xe tăng ta từ hậu phương vào chiến trường, có ý nghĩa cực kỳ quan trọng không chỉ đối với Binh chủng, mà còn có ý nghĩa chiến lược quan trọng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân ta. Cuộc hành quân thắng lợi đã khẳng định được vấn đề: Trong điều kiện địa hình hiểm trở của tuyến đường chiến lược, không quân địch đánh phá ác liệt suốt ngày đêm, nhưng với khả năng thực tế, ý chí quyết tâm cao và phương pháp tổ chức khoa học, ta vẫn có thể đưa được một lực lượng lớn xe tăng vào chiến trường (gồm cả con người và đầy đủ vũ khí, trang bị) để tham gia chiến đấu. Đây là mốc mở đầu cho quá trình triển khai lực lượng Tăng - Thiết giáp ở các địa bàn chiến lược trên chiến trường, đáp ứng yêu cầu phát triển của cuộc chiến tranh giải phóng. Ta đưa được xe tăng vào chiến trường là một bất ngờ lớn đối với bộ máy chiến tranh xâm lược Mỹ và bè lũ tay sai của chúng.

Riêng đối với bộ đội xe tăng, chiến thắng Làng Vây là chiến công đầu chói lọi, thể hiện quyết tâm đánh thắng trận đầu của Binh chủng, góp phần làm rạng rỡ lịch sử, truyền thống của Quân đội ta. Nó khẳng định sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng đối với nhiệm vụ xây dựng, phát triển Binh chủng Tăng - Thiết giáp những năm qua, cũng như quyết định thời cơ sử dụng lực lượng Tăng - Thiết giáp tham gia chiến đấu và giành thắng lợi vẻ vang. Nó cũng là cơ sở thực tiễn đầu tiên về nghệ thuật tác chiến của xe tăng, của chỉ huy tác chiến binh chủng hợp thành có xe tăng tham gia, giúp cho việc nghiên cứu chỉ đạo huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu của Binh chủng Tăng - Thiết giáp và cho những trận chiến đấu hiệp đồng binh chủng lớn sau này./.

PV: Xin cảm ơn Thiếu tướng!