Kết quả sắp xếp, cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước

Năm 2018 nói riêng và ba năm đầu giai đoạn 2016-2020 nói chung, trong bối cảnh vừa hoàn thiện pháp luật, cơ chế, chính sách theo hướng hiệu quả, chặt chẽ hơn, vừa xây dựng, phê duyệt và triển khai thực hiện kế hoạch sắp xếp, cổ phần hóa, thoái vốn cho từng năm và cả giai đoạn 2016-2020 nhưng với sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và cố gắng, nỗ lực của các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp, công tác sắp xếp, cổ phần hóa, thoái vốn, cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước và phát triển doanh nghiệp đã đạt được một số kết quả tích cực.

Trong năm 2018, cả nước đã phê duyệt phương án cổ phần hóa 32 doanh nghiệp nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập, đã bán cổ phần lần đầu và bán cho cổ đông chiến lược 30 doanh nghiệp, thu về 24.250,04 tỷ đồng, gấp 4,67 lần số tiền thu từ bán cổ phần lần đầu và bán cho cổ đông chiến lược năm 2017, gấp 1,4 lần số tiền thu từ bán cổ phần lần đầu và bán cho cổ đông chiến lược năm 2016. Thoái vốn tại các lĩnh vực Nhà nước không cần nắm giữ thu về 18.054 tỷ đồng, cao gấp 2,4 lần giá trị sổ sách.

Tổng hợp 3 năm đầu giai đoạn 2016-2020, cả nước cổ phần hóa 156 doanh nghiệp, tăng 34% so với tổng số doanh nghiệp cổ phần hóa cùng kỳ ba năm đầu giai đoạn 2011-2015, với tổng quy mô vốn nhà nước được xác định lại đạt 204.818 tỷ đồng, bằng 108% tổng giá trị phần vốn nhà nước tại các doanh nghiệp cổ phần hóa cả giai đoạn 2011-2015. Tổng số thu từ cổ phần hóa, thoái vốn 3 năm đầu giai đoạn 2016-2020 đạt 212.304 tỷ đồng, gấp 2,71 lần tổng thu từ cổ phần hóa, thoái vốn của cả giai đoạn 2011-2015, đã chuyển 155.000/250.000 tỷ đồng từ Quỹ Hỗ trợ sắp xếp và phát triển doanh nghiệp vào ngân sách nhà nước, đạt 62% kế hoạch giao theo Nghị quyết của Quốc hội cho giai đoạn 2016-2020…

Riêng Bộ Công Thương, đến tháng 11-2018 cổ phần hóa, thoái vốn đã đạt 16.700 tỷ đồng, chiếm hơn 50% tổng lượng thoái vốn doanh nghiệp nhà nước. Đây là con số được đánh giá cao và có sự đóng góp lớn từ nỗ lực cổ phần hóa, thoái vốn của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam khi chỉ đạo IPO thành công 3 doanh nghiệp lớn là Công ty Lọc hóa dầu Bình Sơn, Tổng công ty Điện lực dầu khí (PV Power) và Tổng công ty Dầu Việt Nam (PV OIL).

Các doanh nghiệp nhà nước sau cổ phần hóa hầu hết đều sản xuất, kinh doanh có hiệu quả, nộp ngân sách và thu nhập của người lao động được nâng lên. Tổng hợp kết quả hoạt động 294 doanh nghiệp có cổ phần, vốn góp của nhà nước năm 2017 cho thấy: tổng tài sản hơn 500 tỷ đồng (tăng 6% so với năm 2016); tổng vốn chủ sở hữu là hơn 200 tỷ đồng (tăng 14% so với năm 2016); lợi nhuận trước thuế khoảng 37.540 tỷ đồng (tăng 10% so với năm 2016). Tổng phát sinh phải nộp ngân sách nhà nước tăng đạt 52.508 tỷ đồng (tăng 17% so với năm 2016), tỷ suất lợi nhuận trước thuế/vốn chủ sở hữu bình quân đạt 17,8%.

Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được vẫn còn một số tồn tại, hạn chế cần được rút kinh nghiệm và khắc phục trong thời gian tới. Một số bộ, ngành, địa phương chưa hoàn thành kế hoạch cổ phần hóa, thoái vốn năm 2018 theo đúng phê duyệt của Thủ tướng Chính phủ, phải điều chỉnh kế hoạch thực hiện cho phù hợp với thực tế, việc ban hành một số văn bản quy phạm pháp luật, văn bản tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình cổ phần hóa, thoái vốn chưa kịp thời,…

Đánh giá về kết quả cổ phần hoá, thoái vốn thời gian qua có nhiều kết quả tích cực, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, Trưởng Ban Chỉ đạo Đổi mới và Phát triển doanh nghiệp cho biết giá trị thực hiện giai đoạn 2016-2018 gấp 2,5 lần thực hiện từ 2011-2015, hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước tiếp tục tăng lên, tổng tài sản tăng 3%, vốn chủ sở hữu tăng 4%, lợi nhuận trước thuế tăng 4%, nộp ngân sách nhà nước 219.469 tỷ đồng, tăng 5% so với năm 2016... Trong 8 tháng đầu năm 2018, doanh thu, lợi nhuận của các doanh nghiệp nhà nước đều đạt trên 70% kế hoạch cả năm. 106 doanh nghiệp nhà nước sau cổ phần hoá đã niêm yết.

Tuy nhiên, doanh nghiệp nhà nước vẫn còn nhiều hạn chế và khó khăn, thách thức cần tập trung xử lý, giải quyết sớm. Đó là những bất cập trong cơ chế, chính sách định giá quyền sử dụng đất trong xác định giá trị doanh nghiệp; lựa chọn nhà đầu tư; hiệu quả sản xuất kinh doanh; năng lực cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập và Cách mạng công nghiệp 4.0; tình trạng thất thoát, tham nhũng; công tác cán bộ… Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nhấn mạnh cần đánh giá thực chất kết quả cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước khi Nhà nước vẫn còn nắm giữ khoảng 90% vốn điều lệ tại gần 600 doanh nghiệp nhà nước. Hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nhà nước còn thấp so với nguồn lực đang nắm giữ.

Hoàn thành phê duyệt phương án cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước

Tại Chỉ thị 01/CT-TTg về tăng cường công tác chỉ đạo, đẩy mạnh công tác cơ cấu lại, sắp xếp, đổi mới, cổ phần hóa và thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp có vốn nhà nước, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu, việc cơ cấu lại, sắp xếp, đổi mới, cổ phần hóa và thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp có vốn nhà nước phải đáp ứng các yêu cầu: Quán triệt sâu sắc các quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp về tiếp tục cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp nhà nước theo Nghị quyết số 12-NQ/TW ngày 03-6-2017 Hội nghị Trung ương 5 khóa XII và Nghị quyết số 60/2018/QH14 ngày 15-6-2018 của Quốc hội khóa XIV để nhận thức đúng, đầy đủ theo nguyên tắc thị trường, tuân thủ pháp luật đảm bảo công khai, minh bạch, kiên quyết đẩy lùi các hạn chế, tiêu cực làm chậm quá trình cổ phần hóa, thoái vốn.

Hoàn thành việc xây dựng, ban hành hoặc trình cấp có thẩm quyền ban hành Quyết định phê duyệt phương án cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước trực thuộc theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Quyết định số 707/QĐ-TTg ngày 25-5-2017, làm cơ sở để các đơn vị tổ chức triển khai thực hiện; đẩy nhanh công tác cổ phần hóa, phấn đấu hoàn thành kế hoạch theo danh sách ban hành tại Văn bản số 991/TTg-ĐMDN ngày 10-7-2017 của Thủ tướng Chính phủ.

Xác định rõ trách nhiệm cá nhân, tổ chức trong việc để chậm trễ trong công tác cổ phần hóa, thoái vốn, đăng ký giao dịch, niêm yết trên thị trường chứng khoán…; có chế tài đủ mạnh, xử lý nghiêm vi phạm, không để tái diễn.

Các bộ, ngành, địa phương, tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước, doanh nghiệp nhà nước trước ngày 15-01-2019 hoàn thành việc phê duyệt hoặc trình cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án cơ cấu lại doanh nghiệp thuộc lĩnh vực quản lý theo đúng quy định tại Quyết định số 707/QĐ-TTg ngày 25-5-2017.

Đẩy mạnh sắp xếp, cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước

Năm 2019 là năm có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, có tác động lớn đến việc hoàn thành kế hoạch của cả giai đoạn 2016-2020. Vì vậy, để tạo bứt phá mạnh mẽ trong công tác sắp xếp, cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước và phát triển doanh nghiệp, Thủ tướng Chính phủ, Trưởng Ban Chỉ đạo Đổi mới và Phát triển doanh nghiệp, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ yêu cầu các bộ, ngành, địa phương, tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước nâng cao tinh thần trách nhiệm, khẩn trương, nghiêm túc, quyết liệt triển khai các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, các chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Trưởng Ban Chỉ đạo, Chỉ thị số 01/CT-TTg ngày 05-01-2019 của Thủ tướng Chính phủ.

Trong đó, tập trung vào một số nhiệm vụ tiếp tục hoàn thiện thể chế, khung khổ pháp lý về tổ chức quản lý và hoạt động của doanh nghiệp, doanh nghiệp nhà nước, về sắp xếp, cổ phần hóa, thoái vốn theo đúng tinh thần các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, các chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Trưởng Ban Chỉ đạo; rà soát tình hình triển khai kế hoạch cổ phần hóa, thoái vốn đã được phê duyệt để xác định, điều chỉnh cho phù hợp với tình hình thực tế, làm cơ sở triển khai, hoàn thành trong hai năm còn lại của kế hoạch, năm 2019 và 2020.

Các bộ, cơ quan theo chức năng nhiệm vụ được giao trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ để ban hành đầy đủ, đúng tiến độ các cơ chế, chính sách, văn bản quy phạm pháp luật năm 2018 chưa hoàn thành và theo kế hoạch năm 2019; rà soát toàn bộ các văn bản pháp luật liên quan để ban hành hướng dẫn, tháo gỡ vướng mắc khó khăn theo thẩm quyền, bảo đảm rõ ràng, minh bạch, khả thi trong triển khai thực hiện; trường hợp vượt thẩm quyền, báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư xây dựng Đề án “Định hướng hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao chất lượng, hiệu quả thu hút và sử dụng đầu tư nước ngoài đến năm 2030”, trình Thủ tướng Chính phủ trong tháng 3-2019. Bộ Kế hoạch và Đầu tư khẩn trương thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ xem xét, sửa đổi, bổ sung, thay thế các văn bản: Nghị định về doanh nghiệp nhà nước, Quyết định 58/2016/QĐ-TTg ngày 28-12-2016 của Thủ tướng Chính phủ về Tiêu chí phân loại doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp có vốn nhà nước và Danh mục doanh nghiệp nhà nước thực hiện sắp xếp giai đoạn 2016-2020, Quyết định 31/2017/QĐ-TTg ngày 17-7-2017 của Thủ tướng Chính phủ về tiêu chí, danh mục ngành, lĩnh vực thực hiện chuyển đơn vị sự nghiệp công lập thành công ty cổ phần…

Đồng thời, hoàn thành việc phê duyệt để triển khai đề án cơ cấu lại các doanh nghiệp nhà nước theo thẩm quyền và quy định tại Quyết định 707/QĐ-TTg, trong đó cơ cấu lại toàn diện doanh nghiệp để lành mạnh hóa tài chính, nâng cao hiệu quả hoạt động đối với từng doanh nghiệp. Tiếp tục thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp của Nghị quyết 35/NQ-CP ngày 16-5-2016 của Chính phủ về hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp đến năm 2020, Chỉ thị 26/CT-TTg ngày 06-6-2017 về tiếp tục triển khai hiệu quả Nghị quyết 35/NQ-CP theo tinh thần Chính phủ đồng hành cùng doanh nghiệp, phấn đấu đạt kết quả cao nhất đối với các mục tiêu đề ra về công tác phát triển doanh nghiệp.

Các bộ, cơ quan theo chức năng, nhiệm vụ được giao trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ để ban hành đầy đủ đúng tiến độ các cơ chế, chính sách, văn bản quy phạm pháp luật năm 2018 chưa hoàn thành và theo kế hoạch năm 2019. Rà soát toàn bộ các văn bản pháp luật liên quan để ban hành hướng dẫn, tháo gỡ vướng mắc, khó khăn theo thẩm quyền, bảo đảm rõ ràng, minh bạch, khả thi trong triển khai thực hiện.

Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp các cơ quan liên quan, rà soát cơ chế, chính sách pháp luật về thuế và các cơ chế, chính sách khác liên quan đến các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài để báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trong Quý IV-2019; nghiên cứu, trình Chính phủ Nghị quyết của Quốc hội về quản lý, sử dụng tiền thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp để Chính phủ trình Quốc hội xem xét trong Quý III-2019.

Bộ Công Thương rà soát, đánh giá tình hình triển khai Quyết định số 1468/QĐ-TTg ngày 29-9-2017 của Thủ tướng Chính phủ, đề xuất việc chuyển giao các doanh nghiệp, dự án theo Quyết định này về Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp; báo cáo Ban Chỉ đạo xử lý các tồn tại, yếu kém của một số dự án, doanh nghiệp chậm tiến độ, kém hiệu quả thuộc ngành Công Thương trong tháng 02-2019.

Đẩy nhanh cổ phần hóa các doanh nghiệp quy mô lớn

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ yêu cầu Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp tập trung chỉ đạo, đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa các doanh nghiệp quy mô lớn trực thuộc theo quy định; tiến độ triển khai Đề án cơ cấu lại các tập đoàn kinh tế, tổng công ty trực thuộc đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt; khẩn trương trình Thủ tướng Chính phủ Quy chế tài chính, Đề án cơ cấu lại toàn diện Tập đoàn Dầu khí Việt Nam.

Ủy ban nhân dân các thành phố: Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh chủ động chuẩn bị các công việc liên quan để có thể triển khai ngay và có kết quả kế hoạch cổ phần hóa, thoái vốn sau khi được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt điều chỉnh; đẩy nhanh việc cho ý kiến, phê duyệt phương án sử dụng đất của các doanh nghiệp cổ phần hóa trực thuộc, doanh nghiệp thực hiện cổ phần hóa có đất đai nằm trên địa bàn.

Các bộ, ngành, địa phương, tập đoàn, tổng công ty nhà nước theo chức năng, nhiệm vụ được giao khẩn trương rà soát tình hình triển khai kế hoạch cổ phần hóa, thoái vốn để xác định rõ thời gian hoàn thành, điều chỉnh cho phù hợp với tình hình thực tế, gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư để tổng hợp, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Chịu trách nhiệm trước Thủ tướng Chính phủ về việc chậm, không thực hiện nội dung này.

Đối với các trường hợp không hoàn thành đúng kế hoạch năm 2018 đã được phê duyệt, các bộ, ngành, địa phương, Tập đoàn kinh tế tổ chức kiểm điểm, xử lý trách nhiệm của các tổ chức cá nhân có liên quan.

Các bộ, ngành, địa phương, tập đoàn, tổng công ty nhà nước theo chức năng, nhiệm vụ được giao chỉ đạo, thực hiện bàn giao phần vốn nhà nước về Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước, đăng ký giao dịch, niêm yết trên thị trường chứng khoán, quyết toán công tác cổ phần hóa, xác định số phải nộp và nộp về Quỹ Hỗ trợ sắp xếp và phát triển doanh nghiệp; xử lý nghiêm trách nhiệm của người đại diện phần vốn, các tổ chức cá nhân liên quan trong việc chậm, không thực hiện các nhiệm vụ nêu trên./.