Phát biểu khai mạc hội nghị, Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev khẳng định với tư cách Chủ tịch Phong trào Không liên kết trong ba năm tới, Azerbaijan sẽ tôn trọng và thúc đẩy cam kết mạnh mẽ của phong trào đối với các nguyên tắc Bangdung, nhất là tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, không can thiệp vào công việc nội bộ của các quốc gia, giải quyết hoà bình tranh chấp quốc tế…

Tổng thống Aliyev cũng cam kết sẽ thúc đẩy quan hệ hợp tác trong lĩnh vực kinh tế, phát triển giữa các nước thành viên Phong trào Không liên kết, tăng cường đối thoại với các thể chế đa phương, thúc đẩy lợi ích chung của các nước thành viên Phong trào Không liên kết tại Liên hợp quốc.

Phong trào Không liên kết được thành lập vào năm 1961, đến nay có 120 nước thành viên, 17 nước quan sát viên và trở thành tổ chức có số lượng thành viên lớn thứ hai thế giới sau Liên hợp quốc. Không liên kết là một tập hợp lực lượng của các nước đang phát triển, với mục tiêu chính là thúc đẩy lợi ích của các nước đang phát triển; đóng góp vào duy trì hòa bình, độc lập dân tộc; chung sống hòa bình giữa các quốc gia và chung tay xây dựng một thế giới tốt đẹp, công bằng cho mọi người dân. Việt Nam chính thức tham gia Phong trào Không liên kết vào năm 1976.

Phát biểu tại Hội nghị, Phó Chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh nhấn mạnh, mặc dù hòa bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế chủ đạo, nhưng thế giới ngày nay đang phải chứng kiến những diễn biến phức tạp do sự cạnh tranh, cọ xát chiến lược gay gắt giữa các nước lớn và việc không tôn trọng các nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế, các hành động đơn phương, chính trị cường quyền làm suy giảm vai trò và tính hiệu quả của các cơ chế đa phương trong việc giải quyết các vấn đề toàn cầu. Phong trào Không liên kết cũng đang phải đối mặt với chính những thách thức đó, nhưng ở một mức độ nghiêm trọng.

Trước những thách thức đó, Phó Chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh khẳng định, tinh thần đoàn kết với nền tảng là các nguyên tắc Bangdung là nguồn sức mạnh quan trọng nhất giúp Phong trào tiếp tục là ngọn cờ đầu thúc đẩy thượng tôn pháp luật, dân chủ hóa quan hệ quốc tế, bảo vệ lợi ích chính đáng của các quốc gia trên thế giới. Các quốc gia thành viên Phong trào Không liên kết cần đoàn kết chống chủ nghĩa đơn phương, chính trị cường quyền, bảo vệ hòa bình, ổn định và phát triển bền vững, tạo nên sức mạnh, giúp các nước nhỏ và vừa tham gia vào đời sống chính trị quốc tế trên tinh thần thực sự bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau.

Bên cạnh đó, Phong trào cần tiếp tục dành sự ủng hộ chính trị cho các nước đang phát triển, các nước vừa và nhỏ được sống trong hòa bình, ổn định, được lựa chọn con đường phát triển, có tiếng nói trên các vấn đề quốc tế; thúc đẩy xây dựng các cấu trúc quản trị toàn cầu có tính đại diện, đáng tin cậy và hiệu quả, dựa trên quan hệ đối tác và hợp tác.

Phó Chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh nhấn mạnh, cuộc đấu tranh của nhân dân Việt Nam vì độc lập dân tộc, thống nhất đất nước cũng như công cuộc đổi mới và hội nhập của Việt Nam hiện nay gắn liền với quá trình hình thành và phát triển của Phong trào Không liên kết. Ở cấp độ khu vực, Việt Nam nỗ lực đóng góp xây dựng Cộng đồng ASEAN với 10 quốc gia có trình độ phát triển khác nhau nhưng phấn đấu vì các mục tiêu hòa bình, ổn định và phát triển, phù hợp với nguyện vọng và lợi ích của các dân tộc ở Đông Nam Á.

Tuy nhiên, điều đáng lo ngại là hòa bình, ổn định và phát triển ở Đông Nam Á đang bị đe dọa nghiêm trọng bởi những diễn biến phức tạp trên Biển Đông thời gian gần đây, đặc biệt là việc vi phạm các quyền chủ quyền, quyền tài phán tại các vùng biển của Việt Nam được xác định theo Công ước Luật Biển của Liên hợp quốc năm 1982 (UNCLOS 1982). Việt Nam kêu gọi mọi tranh chấp ở Biển Đông phải được giải quyết bằng các biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế, đặc biệt là UNCLOS 1982, tôn trọng các tiến trình ngoại giao và pháp lý; các bên liên quan cần thực hiện đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), thúc đẩy đàm phán sớm đạt được Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) hiệu quả.

Việt Nam đề nghị Phong trào Không liên kết dành sự quan tâm thích đáng và ủng hộ các nỗ lực vì hòa bình, an ninh và ổn định tại Đông Nam Á, tôn trọng quan điểm, lập trường của các nước thành viên Phong trào có liên quan.

Với kinh nghiệm hơn 30 năm đổi mới và hội nhập quốc tế, trên cương vị Ủy viên Không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2020 - 2021, Chủ tịch ASEAN năm 2020, Việt Nam sẽ luôn kiên trì các nguyên tắc và mục tiêu của Phong trào Không liên kết, sẵn sàng hợp tác, chia sẻ kinh nghiệm và sát cánh cùng các nước thành viên đóng góp tích cực để Phong trào Không liên kết thực sự đoàn kết, ứng phó toàn diện, kịp thời và hiệu quả trước các thách thức, phát huy tiếng nói của các nước đang phát triển vì hòa bình, ổn định và phát triển bền vững.

* Bên lề Hội nghị Cấp cao lần thứ 18 Phong trào Không liên kết, đoàn đại biểu Việt Nam có nhiều hoạt động quan trọng.

Tại cuộc hội kiến Tổng thống Venezuela Nicolás Maduro, Phó Chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh khẳng định, Việt Nam ủng hộ Chính phủ hợp hiến của Venezuela, coi trọng và mong muốn tăng cường hơn nữa quan hệ đối tác toàn diện với Venezuela. Chia sẻ những khó khăn mà Chính phủ và nhân dân Venezuela đang đối mặt, Phó Chủ tịch nước tin tưởng Venezuela sẽ sớm vượt qua những khó khăn, thách thức này để ổn định, xây dựng đất nước và bảo đảm ấm no, hạnh phúc của nhân dân Venezuela. Hướng tới dịp kỷ niệm 30 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao (18-12-1989 - 18-12-2019), Phó Chủ tịch nước đề nghị hai nước tăng cường trao đổi đoàn cấp cao, các cấp bộ/ngành, địa phương và doanh nghiệp; đồng thời triển khai các cơ chế hợp tác giữa hai nước. Đánh giá cao vai trò của Venezuela trong Phong trào Không liên kết, Phó Chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh đề nghị Venezuela đóng góp một cách tích cực nhằm giữ vững những nguyên tắc, tôn chỉ của Phong trào.    

Về phần mình, Tổng thống Nicolas Maduro nhấn mạnh, Venezuela hết sức coi trọng quan hệ hợp tác với Việt Nam trong khuôn khổ song phương cũng như hợp tác tại các diễn đàn đa phương như Liên hợp quốc, Phong trào Không liên kết. Tổng thống Maduro cam kết sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa để các doan nghiệp Việt Nam yên tâm đầu tư, kinh doanh tại Venezuela, nhất là trong các lĩnh vực như nông nghiệp, lương thực và dầu khí.  

Tại cuộc hội kiến Chủ tịch Uỷ ban Thường vụ Hội nghị nhân dân Tối cao Triều Tiên Choe Ryong Hae, Phó Chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh bày tỏ vui mừng nhận thấy gần đây các hoạt động trao đổi đoàn, giao lưu nhân dân, văn hóa, thể thao giữa hai nước có nhiều tiến triển tích cực, góp phần quan trọng củng cố và tăng cường quan hệ hữu nghị truyền thống giữa hai nước. Khẳng định Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam luôn coi trọng quan hệ hữu nghị truyền thống với Triều Tiên, Phó Chủ tịch nước nhấn mạnh, Việt Nam luôn ủng hộ Triều Tiên cải cách, phát triển kinh tế, sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm xây dựng và phát triển đất nước. Hướng tới cột mốc lịch sử 70 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Triều Tiên vào năm sau (1950 - 2020), hai bên nhất trí sẽ tăng cường trao đổi đoàn các cấp, nhất là giao lưu nhân dân, thanh niên giữa hai nước.  

Nhấn mạnh tầm quan trọng của quan hệ hữu nghị truyền thống giữa Việt Nam và Triều Tiên, Chủ tịch Ủy ban Thường vụ Hội nghị nhân dân tối cao Triều Tiên Choe Ryong Hae bày tỏ mong muốn phối hợp chặt chẽ với Việt Nam để chuẩn bị cho các hoạt động có ý nghĩa kỷ niệm 70 năm thiết lập quan hệ ngoại giao vào năm 2020. Ông đánh giá cao vai trò và đóng góp của Việt Nam trong việc thúc đẩy đối thoại giữa các bên liên quan trên bán đảo Triều Tiên, nhất là việc tổ chức thượng đỉnh Mỹ - Triều lần thứ 2 tại Hà Nội vào tháng 2-2019. 

Tại cuộc hội kiến Chủ tịch Nghị viện Liên minh Châu Phi Roger Nkodo Dang, Phó Chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh khẳng định, Việt Nam rất coi trọng vai trò, vị thế của các nước châu Phi, Liên minh châu Phi (AU) và mong muốn thiết lập quan hệ chính thức với AU. Phó Chủ tịch nước nhấn mạnh, Việt Nam sẵn sàng chia sẻ và hợp tác với các nước châu Phi trong các lĩnh vực mà Việt Nam có nhiều kinh nghiệm và các nước châu Phi cần thiết, đặc biệt nông nghiệp, công nghệ thông tin, giáo dục, y tế... Phó Chủ tịch nước cam kết Việt Nam sẽ nỗ lực đóng góp một cách tích cực, có trách nhiệm vào việc thúc đẩy hòa bình, ổn định ở châu Phi khi đảm nhận trọng trách tại Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc thời gian tới.

Chủ tịch Nghị viện Liên minh châu Phi (PAP) Roger Nkodo Dang nhất trí với những đề nghị của Phó Chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh, khẳng định PAP rất coi trọng tăng cường tiếng nói và đóng góp tại các diễn đàn như Phong trào Không liên kết; mong muốn đẩy mạnh hợp tác kênh nghị viện giữa AU và Việt Nam thời gian tới.

Hạ Long (tổng hợp)