Điểm lại những bước tiến trong 1 năm qua, bà Vidal, người đảm nhiệm cương vị Trưởng phái đoàn đàm phán với Mỹ của Cuba, đánh giá cao việc thành lập Ủy ban song phương - cơ chế đàm phán chính thức và thường kỳ giữa hai nước, và nhấn mạnh trong năm qua đã ký kết 10 thỏa thuận song phương và hiện tại vẫn tiếp tục thương lượng 7 thỏa thuận khác.

Trong hơn nửa thế kỷ trước đó, Cuba và Mỹ chỉ ký tổng cộng 7 thỏa thuận, trong đó đã có tới 3 thỏa thuận về di trú, nhưng sau đó cũng chỉ có 5 thỏa thuận đi vào hiệu lực.

Về lĩnh vực kinh tế thương mại, bà Vidal điểm lại một số hợp đồng về viễn thông, điều hành khách sạn và mở đầu hoạt động tàu biển du lịch giữa các doanh nghiệp 2 nước, tuy biên bà nhấn mạnh những thỏa thuận này vẫn còn rất khiêm tốn so với tiềm lực của hai bên và quan hệ kinh tế song phương vẫn bị chính sách bao vây cấm vận rất lớn.

Nhà nữ ngoại giao Cuba tái khẳng định La Habana vẫn chưa thực hiện được giao dịch quốc tế bằng USD, bất chấp tuyên bố của Tổng thống Mỹ Barack Obama đưa ra hồi tháng 3 vừa qua. Cho tới nay chính phủ Mỹ vẫn chưa ra tuyên bố chính thức hay một văn bản pháp lý hướng dẫn cho chính sách mới này, và do đó hiệu ứng răn đe của cấm vận vẫn còn nguyên hiệu lực.

Về quan điểm cho rằng Mỹ đã “nhượng bộ” nhiều hơn Cuba trong năm qua trong vấn đề song phương, Vụ trưởng Vidal khẳng định việc điều chỉnh các chính sách sai lầm và thù địch trong quá khứ không phải là một nhượng bộ, và bản chất quan hệ La Habana - Washington là không cân xứng do Cuba không áp đặt trừng phạt nào lên Mỹ.

Trong bối cảnh nước Mỹ đang tập trung hướng đến cuộc tổng tuyển cử vào tháng 11 tới, bà Vidal cho rằng Tổng thống Mỹ Barack Obama “cần làm nhiều hơn nữa để bảo đảm tiến trình bình thường hóa quan hệ không thể đảo ngược mà vẫn tiến lên phía trước” trước khi ông mãn nhiệm vào tháng 01-2017.

Dù hối thúc nhà lãnh đạo Mỹ cần bảo đảm người kế nhiệm sẽ không thể hủy hoại quá trình “tan băng” giữa hai nước, song quan chức Cuba cũng bày tỏ tin tưởng cho dù ai đắc cử trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ sắp tới, chính sách hiện tại của Washington đối với La Habana cũng khó thay đổi do nó đã nhận được sự ủng hộ của tuyệt đại đa số cử tri Mỹ.

Về việc nhiều quan chức Mỹ vẫn tiếp tục tuyên bố mục tiêu thay đổi chế độ tại Cuba, nhà ngoại giao kỳ cựu này khẳng định: “Chúng tôi không ngây thơ, chúng tôi biết mục đích của Mỹ là gì, chúng tôi không mất cảnh giác và luôn trong tình trạng báo động. Cuba đã chuẩn bị sẵn sàng cho thời kỳ đấu tranh mới như chúng tôi từng luôn sẵn sàng trong quá khứ”.

Sau gần 7 tháng thương lượng với 4 vòng đàm phán, tiến trình bình thường hóa quan hệ Mỹ - Cuba đã đạt được bước tiến mang dấu mốc lịch sử với việc hai nước nhất trí mở lại các đại sứ quán tại Thủ đô mỗi nước vào ngày 20-7-2015.

Sự kiện này đánh dấu một bước đi mang tính biểu tượng, khởi đầu cho một hành trình lâu dài hướng tới việc bình thường hóa quan hệ ngoại giao giữa hai nước sau hơn nửa thế kỷ đóng băng./.