Từ khi lên cầm quyền ở Bolivia năm 2006 đến nay, những dịp như vậy thường được Tổng thống Evo Morales tận dụng để công bố quyết định quốc hữu hóa công ty nước ngoài trên lĩnh vực dầu khí, điện thoại, viễn thông và điện lực.

Năm nay, công ty bị quốc hữu hóa là Transportadora de Electricidad (TDE). Công ty này quản lý 73% mạng lưới cung ứng điện ở Bolivia và 99,94% cổ phiếu của nó thuộc sở hữu của tập đoàn REE của Tây Ban Nha. Nó được tư nhân hóa năm 1997.

Tại cuộc mít tinh kỷ niệm Ngày Quốc tế Lao động ở thủ đô La Paz ngày 1-5 vừa qua, Tổng thống Evo Morales tuyên bố mục đích của việc quốc hữu hóa TDE là giành lại quyền kiểm soát những công ty có tầm quan trọng chiến lược đối với đất nước. Ông E.Morales lệnh cho quân đội kiểm soát và bảo vệ các cơ sở của TDE.

Sau khi quốc hữu hóa TDE, toàn bộ việc cung ứng điện lực trong nước - trừ ở thủ đô La Paz và thành phố El Alto là những nơi vẫn còn có sự tham gia của công ty con của tập đoàn Iberdrola cũn của Tây Ban Nha - đều do nhà nước quản lý và thực hiện.

Lý do được ông E.Morales đưa ra lập luận cho quyết định quốc hữu hóa TDE giống hệt như lý do được Tổng thống Argentina Cristina Kirchner đưa ra lập luận cho quyết định quốc hữu hóa công ty YPF thuộc tập đoàn Repsol của Tây Ban Nha là TDE không chịu đầu tư vào Bolivia. Trong pháp lệnh của tổng thống về quốc hữu hóa TDE, ông E.Morales nêu rõ, Chính phủ Bolivia sẽ đàm phán với tập đoàn REE về bồi hoàn cho TDE.

Tháng 5-2010, ông E.Morales đã quốc hữu hóa bốn công ty điện lực thuộc các tập đoàn năng lượng của Pháp và Anh. Một trong số bốn tập đoàn ấy hiện đang khởi kiện Bolivia tại tòa án trọng tài quốc tế ở La Hay (Hà Lan).

Chính phủ Tây Ban Nha đã bày tỏ lo ngại và thất vọng về quyết định nói trên của Bolivia. Bộ trưởng Kinh tế Tây Ban Nha Luis de Guindos cảnh báo rằng, quyết định quốc hữu hóa sẽ làm các nhà đầu tư nước ngoài ngần ngại đầu tư vào Bolivia, nhưng đồng thời cũng nhấn mạnh việc Bolivia chấp nhận bồi hoàn. Ủy ban EU ủng hộ quan điểm của Tây Ban Nha và đánh giá quyết định nói trên của Bolivia là phát đi "tín hiệu tiêu cực" tới các nhà đầu tư.

Điều đáng chú ý là chính sách quốc hữu hóa được vận dụng ngày càng nhiều và triệt để ở một số quốc gia trong khu vực Mỹ Latinh. Cả phản ứng của Chính phủ Tây Ban Nha lẫn thái độ của EU về việc TDE bị quốc hữu hóa ở Bolivia đều có mức độ hơn so với trong trường hợp YPF bị quốc hữu hóa ở Argentina. Một trong những giải thích được đưa ra là giá trị của YPF lớn hơn nhiều giá trị của TDE và đàm phán giữa Tây Ban Nha với Bolivia về bồi hoàn vì thế dễ dàng hơn đàm phán với Argentina./.