Kết quả rõ ràng, tương lai bất định

TCCSĐT - Cuộc trưng cầu dân ý ở miền nam Sudan (thực hiện từ ngày 9-1 đến 15-1-2011) sẽ quyết định liệu đất nước có diện tích lớn nhất châu Phi này sẽ tách thành hai quốc gia ở hai miền nam và bắc hay vẫn tiếp tục tồn tại như từ trước tới nay.

Mọi dấu hiệu đều cho thấy kết quả cuộc trưng cầu dân ý dường như đã rõ từ trước khi nó được thực hiện: miền nam Sudan sẽ độc lập với miền bắc và trở thành quốc gia mới ở Châu Phi và trên thế giới. Sau Eritrea năm 1993, một nhà nước mới đang được hình thành ở Châu Phi.

Cuộc trưng cầu dân ý này là bộ phận của hòa ước ký kết năm 2005 giữa chính phủ Sudan và những lực lượng, tổ chức vũ trang ở miền nam Sudan, chấm dứt 22 năm nội chiến (từ 1983 đến 2005) khiến hơn 2 triệu người thiệt mạng và gần 200.000 người phải tỵ nạn. Không ai nghi ngờ việc đa số áp đảo trong tổng số hơn 3,9 triệu người dân ở Sudan trong cuộc trưng cầu dân ý này muốn ly khai khỏi Sudan. Mối bất hòa giữa hai miền trầm trọng và kéo dài đến mức không thể dung hòa được nữa. Đó là những lý do ở cuộc đối đầu về văn hóa và tôn giáo giữa hai miền. Đa số người dân ở miền bắc Sudan theo đạo Hồi trong khi đa số người dân ở miền nam theo đạo Thiên chúa. Đó cũng có lý do ở chính sách của chính phủ Sudan chủ trương khai thác triệt để nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú, nhất là dầu lửa, ở miền nam nhưng lại không đầu tư phát triển kinh tế xã hội ở miền nam. Và đó còn là lý do về môi trường chính trị an ninh khu vực và châu lục trong suốt bao thập kỷ qua.

Cuộc nội chiến ở Sudan là một trong những cuộc nội chiến đẫm máu nhất và dai dẳng nhất trên Châu Lục Đen. Chính phủ Sudan không hề muốn tiến hành cuộc trưng cầu dân ý này vì lo ngại khả năng miền nam sẽ độc lập với miền bắc và trở thành quốc gia riêng, nhưng buộc phải chấp nhận bởi nếu không sẽ bị cô lập gần như hoàn toàn ở châu Phi.

Kết quả cuộc trưng cầu dân ý có thể chắc như vậy, nhưng tương lai của nhà nước mới nhất ở châu Phi lại là bài toán chưa thể giải được ở thời điểm hiện tại. Cứ cho là miền nam được độc lập với miền bắc thì cũng sẽ còn phải mất nhiều thời gian và phải trải qua rất nhiều khó khăn, trắc trở thì mới có thể định hình được nhà nước ở đó. Mối quan hệ giữa hai miền sẽ là chuyện vô cùng phức tạp và nhạy cảm, dễ bùng phát bạo lực và xung khắc. Rồi còn chuyện phân định biên giới và chuyện chia nguồn lợi từ tài nguyên thiên nhiên ở miền nam Sudan. Miền bắc có đối tác và đồng minh riêng và miền nam cũng vậy. Chính sách của mỗi bên như thế nào thì cũng đều quyết định đến tương lai của nhà nước mới ở miền nam và mối quan hệ giữa hai miền.

Cuộc trưng cầu dân ý này và tương lai của Sudan có tác động rất quan trọng đến tình hình chính trị an ninh chung của cả khu vực và châu lục. Được xem là thử thách mới đối với các tổ chức khu vực và quốc tế, đối với Liên minh châu Phi và Liên hợp quốc trong việc đảm bảo để các bên liên quan trực tiếp thực hiện những gì đã cam kết trong hòa ước với nhau. Rất nhiều đối tác trên châu lục đang nhìn vào đó để liệu bề ứng xử. Vì thế, cuộc trưng cầu dân ý này là dấu mốc lịch sử không chỉ đối với Sudan, mà còn đối với cả châu Phi./.