Tham dự Hội thảo và tập huấn có gần 100 đại biểu đại diện cho các cơ quan báo chí Trung ương và địa phương đang hoạt động tại thành phố Cần Thơ và Đồng bằng sông Cửu Long, đại diện các ngành công an, thông tin - truyền thông, Hội Nhà báo thành phố Cần Thơ.

Phát biểu tại Hội thảo, ông Nguyễn Trung Nhân - Giám đốc Sở Thông tin và Truyền thông thành phố Cần Thơ - nhấn mạnh: Báo chí là một loại hình truyền thông đại chúng có sức ảnh hưởng mạnh mẽ, có vai trò to lớn trong việc định hướng dư luận. Thông qua việc thực hiện các chức năng của mình như chức năng tư tưởng, chức năng dân trí, chức năng giám sát và quản lý xã hội, truyền thông đại chúng thúc đẩy công cuộc đổi mới và phát triển đất nước. Nhưng điều đó chỉ làm được khi niềm tin của công chúng vào báo chí còn nguyên vẹn. Thành công của báo chí được xác định khi đạt sự tin tưởng của công chúng đối với chất lượng và nội dung thông tin báo chí đưa ra. Với sự tin tưởng đó, công chúng có phản hồi và tích cực hợp tác, trở thành nguồn tin của báo chí, tạo điều kiện cho báo chí hoạt động hiệu quả. Với mục tiêu giúp các cơ quan báo chí và các nhà báo đang hoạt động trên địa bàn thành phố Cần Thơ nắm rõ các quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực báo chí, góp phần bảo vệ quyền tác nghiệp đúng pháp luật của báo chí, tháng 9-2012 Sở Thông tin và Truyền thông phối hợp với RED triển khai Dự án “Tăng cường thực thi các quy định pháp luật về bảo vệ tác nghiệp báo chí”. Chương trình Hội thảo và tập huấn lần này nằm trong khuôn khổ thực hiện dự án tại thành phố Cần Thơ. 

Năm 1989, Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã ban hành Luật Báo chí, nhằm tạo hành lang pháp lý cho các nhà báo hoạt động. Luật Báo chí đã quy định hành vi hợp pháp của cơ quan báo chí, của nhà báo trong việc thu thập, phân tích, đánh giá và công bố thông tin; đồng thời, nghiêm cấm tất cả những hành vi cản trở nhà báo tác nghiệp đúng pháp luật. Theo báo cáo của RED, tính đến tháng 3-2011, cả nước có gần 17.000 người đã được cấp thẻ nhà báo và trên 5.000 người đang hoạt động báo chí chưa được cấp thẻ. Do tính chất nghề nghiệp, các phóng viên, nhà báo thường tác nghiệp “đơn lẻ” hoặc theo nhóm và hoạt động tác nghiệp của báo chí diễn ra trên nhiều lĩnh vực, nhiều địa bàn. Thời gian gần đây, hành vi cản trở tác nghiệp báo chí không theo quy định pháp luật diễn ra ở nhiều địa phương, do nhiều đối tượng gây ra và để lại những hậu quả phức tạp.

Một kết quả khảo sát gần đây của RED đối với 384 phóng viên, nhà báo đang tác nghiệp trên toàn quốc cho thấy có thể nhận diện khoảng 12 nhóm hành vi cản trở tác nghiệp nhà báo. Đó là: 1. Né tránh cung cấp thông tin; 2. Gây khó dễ cho nhà báo trong quá trình tác nghiệp; 3. Mua chuộc nhà báo; 4. Gián tiếp ngăn chặn hoạt động tác nghiệp; 5. Thu giữ phương tiện tác nghiệp; 6. Phá hoại, tiêu hủy phương tiện tác nghiệp; 7. Đe dọa; 8. Giữ người; 9. Quấy rối tình dục (để không tác nghiệp được); 10. Bôi nhọ, vu khống nhà báo; 11. Tấn công, gây thương tích; 12. Trả thù.

Từ thực tế trên, để tăng cường pháp chế trong lĩnh vực hoạt động báo chí, Nhà nước cần xử lý nghiêm minh những hành vi vi phạm Luật Báo chí, cản trở quyền hoạt động hợp pháp của báo chí. Tuy nhiên, trong những năm qua, trên phạm vi cả nước, việc áp dụng pháp luật hành chính để xử lý hành vi vi phạm luật trong lĩnh vực báo chí còn rất hạn chế. Một trong những khó khăn trong áp dụng pháp luật là chưa có một quy trình xử lý vi phạm mang tính pháp lý và tính khoa học cao. Vì thế, đã đến lúc cần xây dựng Bộ quy trình xử lý hành vi vi phạm hành chính đối với các hành vi cản trở tác nghiệp báo chí.

Tại Hội thảo, các đại biểu đã tập trung trao đổi, thảo luận các nội dung: “Trách nhiệm cung cấp thông tin cho báo chí và quy chế phát ngôn”; “Vai trò của truyền thông trong phát triển kinh tế - xã hội ”; “Khung pháp lý về quyền tác nghiệp của nhà báo, phóng viên”; “Nhận diện hành vi cản trở tác nghiệp báo chí”; “Những bất cập trong việc xử lý các hành vi cản trở tác nghiệp báo chí”; “Giới thiệu “Quy trình Xử lý hành chính hành vi cản trở tác nghiệp báo chí” của tỉnh Đắk Lắk”… 

Hội thảo đã thống nhất kiến nghị một số giải pháp cần chú trọng triển khai thực hiện trong thời gian tới để bảo vệ và bảo đảm quyền tác nghiệp hợp pháp của các phóng viên, nhà báo. Đó là: 

- Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về báo chí để mọi người, mọi tầng lớp trong xã hội hiểu rõ về hoạt động báo chí, quyền và phạm vi tác nghiệp của nhà báo, phóng viên. Phát huy vai trò, trách nhiệm của chính quyền địa phương trong việc bảo vệ quyền tác nghiệp hợp pháp của nhà báo, phóng viên.

- Tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật về báo chí phù hợp với tình hình mới, tăng chế tài xử lý đối với hành vi cản trở tác nghiệp báo chí hợp pháp. Cần nghiên cứu, xem xét để xác định hoạt động báo chí là hoạt động công vụ.

- Đối với các vụ việc cản trở, đe dọa, hành hung phóng viên, nhà báo chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự, cần xem xét xử phạt vi phạm hành chính theo quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động báo chí và công khai kết quả xử lý trước công luận.

- Quy định cụ thể hơn về chức năng, nhiệm vụ của phóng viên, nhà báo trong các văn bản quy phạm pháp luật để bảo đảm tính thống nhất, chặt chẽ cũng như tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động và bảo vệ phóng viên, nhà báo trong quá trình tác nghiệp.

- Cơ quan báo chí khi cử phóng viên, nhà báo tham gia hoạt động chống tiêu cực phải xây dựng phương án cụ thể, theo dõi sát sao để can thiệp kịp thời, hạn chế tình trạng phóng viên, nhà báo bị cản trở, hành hung trong quá trình tác nghiệp

- Các cơ quan chức năng cần thống nhất về nhận thức trong việc vận dụng pháp luật trên cơ sở lợi ích chung của xã hội để xử lý nghiêm khắc cá nhân có hành vi cản trở, đe dọa, hành hung phóng viên, nhà báo./.