Tỉnh Quảng Ninh đang đối mặt với nhiều thách thức đa dạng, đòi hỏi Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc có sự chủ động đối phó, đổi mới, sáng tạo, nêu cao ý chí tự lực, tự cường, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đương đầu khó khăn, thử thách... với khát vọng vươn lên, phát triển tỉnh Quảng Ninh giàu đẹp, văn minh, hiện đại, vì lợi ích của nhân dân.

Một là, biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường

Biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường đang đặt ra những thách thức lớn, đặc biệt là với việc duy trì sự hài hòa giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường. Những tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu, như tăng mực nước biển và cường cường độ của các hiện tượng thời tiết cực đoan, đang tạo ra những thách thức lớn về quản lý đất đai, kết cấu hạ tầng và sinh kế dân cư. Ô nhiễm môi trường luôn là thách thức đối với tư duy quản trị của những trung tâm du lịch, dịch vụ hàng đầu và bảo đảm môi trường trong lành của đời sống người dân Quảng Ninh. Việc duy trì sự cân bằng giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường là một thách thức lớn, đặc biệt là khi du lịch trở thành một ngành quan trọng. Sự phát triển nhanh chóng, đặc biệt là trong ngành du lịch, đã gia tăng áp lực lên môi trường và đặt ra vấn đề quản lý rác thải, nước thải. Xử lý vấn để ô nhiễm môi trường, cạn kiệt tài nguyên và rác thải là những thách thức cần được giải quyết một cách hiệu quả.

Hai là, sự phụ thuộc quá mức vào ngành du lịch và khai thác than

Quảng Ninh hiện đang chịu áp lực từ sự phụ thuộc quá mức vào ngành du lịch và khai thác than đá. Sự không đồng đều trong cơ cấu kinh tế và đặc biệt khi ngành than đá đang giảm sức hút do vấn đề môi trường và năng lượng sạch. Mặt trái của ngành công nghiệp khai thác than là những hệ lụy về ô nhiễm môi trường, cạn kiệt nguồn tài nguyên, an toàn lao động, nguy cơ sạt lở, ngập lụt nguy hiểm ở chân các bãi thải và khai trường khai thác than… Sự phụ thuộc vào ngành du lịch và khai thác than đá sẽ dần tạo ra sự không ổn định cho nền kinh tế Quảng Ninh. Đối diện với sự suy giảm của ngành than đá, việc đa dạng hóa kinh tế để tạo ra nguồn thu nhập bền vững là một thách thức cần được ưu tiên. Quảng Ninh cần xây dựng một nền kinh tế đa dạng, không chỉ tập trung vào du lịch và khai thác than đá. Việc phát triển các ngành công nghiệp và dịch vụ mới sẽ giúp tạo ra nhiều công việc và nguồn thu nhập mới. Tập trung vào các ngành công nghiệp và dịch vụ mới để giảm thiểu rủi ro từ sự phụ thuộc vào một số lĩnh vực nhất định.

Ba là, những áp lực từ việc phát triển kết cấu hạ tầng

Mặc dù đã có những bước phát triển đáng kể, nhưng kết cấu hạ tầng của Quảng Ninh vẫn còn nhiều hạn chế, đặc biệt là trong lĩnh vực giao thông và giao thông biển. Điều này ảnh hưởng đến khả năng kết nối của tỉnh với các khu vực lân cận và thế giới. Hạ tầng công nghệ thông tin, viễn thông có mặt còn bất cập. Sự phát triển nhanh chóng của các đô thị trong tỉnh tạo ra áp lực lớn đối với hạ tầng giao thông và kết cấu hạ tầng đô thị. Quảng Ninh đang phải đối mặt với thách thức của việc xây dựng một hệ thống giao thông hiện đại, giảm ách tắc giao thông, và bảo đảm quy hoạch đô thị hợp lý để đáp ứng nhu cầu đang tăng lên của dân cư. Đồng thời, thúc đẩy liên kết vùng, nội vùng và hợp tác hội nhập quốc tế, mở ra không gian phát triển và tạo ra nguồn lực mới to lớn cho Quảng Ninh

Bốn là, tác động của sự tăng dân số nhất là ở các khu đô thị

Sự gia tăng nhanh chóng của dân số cũng tạo ra thách thức trong việc quản lý đô thị, giáo dục, y tế và các yếu tố về xã hội khác. Quảng Ninh cần phải xây dựng kế hoạch dân cư có tính chiến lược nhằm bảo đảm sự phát triển đồng đều và bền vững. Yêu cầu kế hoạch quy hoạch đô thị chặt chẽ để bảo đảm sự phát triển bền vững của các đô thị và tránh tình trạng quá tải. Sự chuyển động của dân số từ các vùng nông thôn đến đô thị có thể tạo ra thách thức trong việc cung cấp việc làm, nhà ở và các dịch vụ cơ bản. Vấn đề đặt ra là cần xây dựng chính sách khuyến khích sự phát triển cân đối giữa đô thị và nông thôn để tránh tình trạng tập trung quá mức ở một khu vực; cần có các chính sách an sinh, dân số và kế hoạch hóa gia đình phù hợp với nguyên tắc phát triển bền vững.

Những thách thức này đặt ra yêu cầu cao đối với sự lãnh đạo, quản lý và sự đổi mới của tỉnh Quảng Ninh nhằm bảo đảm sự phát triển bền vững và mang lại lợi ích cho người dân. Bên cạnh đó, hiện nay, tỉnh Quảng Ninh đang có nhiều thời cơ quan trọng, tạo ra những cơ hội lớn cho sự phát triển bền vững, thịnh vượng của địa phương trong những năm tiếp theo.

Một là, xu hướng phát triển đô thị thông minh

Xu hướng phát triển đô thị thông minh đang ngày càng trở nên quan trọng và phổ biến trên khắp thế giới, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống, giảm tiêu thụ năng lượng, tăng cường quản lý hiệu quả các nguồn tài nguyên thiên nhiên. Quảng Ninh đã vươn lên trở thành địa phương đi đầu trong đổi mới, sáng tạo của vùng đồng bằng Bắc Bộ, một cực tăng trưởng toàn diện của khu vực phía Bắc. Với sự phát triển nhanh chóng, Quảng Ninh có thể tận dụng cơ hội để xây dựng các thành phố thông minh, tận dụng công nghệ 4.0 để nâng cao chất lượng cuộc sống và quản lý nguồn lực hiệu quả, tận dụng thời cơ để thu hút đầu tư và tạo ra nhiều cơ hội việc làm. Phát triển đô thị thông minh sẽ tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội, cung cấp nhiều dịch vụ tiện ích cho người dân và doanh nghiệp, đẩy mạnh chuyển đổi số, phát triển kinh tế số trên nền tảng khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo. Kết hợp chặt chẽ giữa đẩy nhanh tốc độ đô thị hóa gắn với nâng cao hiệu quả kinh tế đô thị, xây dựng nông thôn mới, nhanh chóng thu hẹp khoảng cách giàu nghèo và chênh lệch vùng, miền, bảo đảm an sinh xã hội, tiến bộ, công bằng xã hội, nâng cao chất lượng sống mọi mặt của nhân dân. Tuy nhiên, quá trình đó đòi hỏi sự phối hợp, tương tác trong một quãng thời gian dài giữa rất nhiều các bên liên quan, từ người dân, doanh nghiệp, cộng đồng cho đến các tổ chức và chính quyền.

Hai là, sư quan tâm đầu tư vào nguồn năng lượng sạch, năng lượng  tái tạo

Quảng Ninh tiếp tục chuyển đổi mạnh mẽ mô hình tăng trưởng từ “nâu” sang “xanh”, phát huy nội lực, ưu tiên phát triển năng lượng sạch, năng lượng tái tạo, từ đó phát triển công nghiệp năng lượng thân thiện với môi trường. Quảng Ninh là tỉnh có nguồn năng lượng tái tạo dồi dào và đa dạng, giàu tiềm năng cho việc khai thác, sản xuất, phát triển nguồn năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời, năng lượng gió… Việc chuyển đổi sang nguồn năng lượng sạch và tái tạo sẽ giúp giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu và bảo đảm nguồn cung ổn định cho sự phát triển kinh tế, nhằm giảm sự phụ thuộc vào nguồn năng lượng hóa thạch; tiếp tục duy trì là một trung tâm năng lượng của quốc gia, chuyển dần sang phát triển năng lượng sạch và năng lượng tái tạo. Bên cạnh đó, tiếp tục đầu tư phát triển điện khí LNG; phát triển nguồn điện gió trên bờ, gần bờ và ngoài khơi và các dự án điện tận dụng khí, nhiệt thải để phát điện nhằm bảo đảm an ninh năng lượng và phát triển bền vững. Quảng Ninh cần đặt sự bảo vệ môi trường vào trung tâm của mọi quyết định phát triển. Phát triển các dự án xanh, sử dụng nguồn năng lượng tái tạo và quản lý tài nguyên tự nhiên một cách bền vững là chìa khóa để bảo đảm  sự phát triển lâu dài.

Ba là, yêu cầu sự phát triển du lịch bền vững

Quảng Ninh sở hữu nhiều lợi thế để phát triển du lịch, từng bước đưa du lịch thực sự trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, bền vững, trung tâm du lịch kết nối khu vực và quốc tế, trọng điểm du lịch hàng đầu của quốc gia. Trước thách thức của biến đổi khí hậu, dịch bệnh, ngành du lịch đã có những giải pháp để phát triển bền vững. Yêu cầu trong giai đoạn mới đòi hỏi phát triển du lịch theo hướng tăng trưởng xanh, bền vững, gắn với bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống; đa dạng các loại hình, sản phẩm, hình thành nhiều sản phẩm du lịch đẳng cấp.

Thách thức của việc duy trì, phát triển du lịch nhưng không gây hại cho môi trường có thể được vượt qua thông qua việc phát triển các hình thức du lịch bền vững, như du lịch sinh thái và văn hóa. Phát triển du lịch bền vững trên nền tảng tăng trưởng xanh là yêu cầu xuyên suốt trong các chính sách, chiến lược, quy hoạch của Tỉnh. Theo đó, phải phát huy tối đa tiềm năng sẵn có, tạo ra sản phẩm du lịch độc đáo; gắn phát triển du lịch với bảo tồn, phát huy các giá trị, bản sắc văn hóa dân tộc; quản lý, khai thác bền vững, sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học. Phát triển hình thức du lịch bền vững và tăng cường giáo dục văn hóa cho du khách có thể giúp bảo vệ nguồn lực và giữ gìn bản sắc văn hóa của địa phương. Cơ hội để phát triển du lịch bền vững, như du lịch sinh thái và văn hóa, đang là một xu hướng quan trọng. Việc quảng bá và phát triển các hình thức du lịch này có thể tạo ra lợi ích lâu dài cho cả quần thể địa phương và du lịch. Phát triển du lịch thực sự trở thành ngành kinh tế mũi nhọn kết hợp chặt chẽ với công nghiệp, dịch vụ, nông nghiệp và phát triển kinh tế biển. Thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của các ngành, lĩnh vực khác, đóng góp đáng kể cho phát triển kinh tế, tạo việc làm và nâng cao chất lượng cuộc sống người dân, nhất là ở các khu vực nông thôn, miền núi, biên giới, hải đảo; có đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế - xã hội và thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh Quảng Ninh.

Bốn là, tăng cường hợp tác kinh tế quốc tế và kết nối vùng lân cận

Hội nhập kinh tế quốc tế tạo ra những chuyển biến tích cực trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội; mang lại cơ hội phát triển đối với doanh nghiệp và thêm động lực phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững. Phát triển dựa vào nguồn lực bên trong là chiến lược, quyết định, cơ bản lâu dài; nguồn lực bên ngoài là quan trọng và đột phá. Tăng cường hợp tác quốc tế và kết nối vùng lân cận sẽ mở ra cơ hội mới cho Quảng Ninh. Điều này bao gồm việc xây dựng cầu nối với các tỉnh thành lân cận và tạo ra các mối liên kết kinh tế quốc tế. Quảng Ninh có thể tận dụng thời cơ hiện nay để thúc đẩy hợp tác kinh tế với các đối tác quốc tế, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghiệp và dịch vụ, mang lại cơ hội lớn trong việc thúc đẩy xuất khẩu và đầu tư. Kết nối với chuỗi cung ứng toàn cầu có thể làm cho Quảng Ninh trở thành một điểm đến thuận lợi cho doanh nghiệp quốc tế. Liên kết vùng là điều kiện tiên quyết cho sự phát triển của tỉnh Quảng Ninh, thực hiện tăng cường phối hợp khai thác, phát huy tiềm năng, lợi thế của bốn địa phương dọc theo trục đường cao tốc phía Đông Hà Nội - Hải Phòng - Móng Cái, trọng tâm là lĩnh vực du lịch, dịch vụ. Liên kết vùng, nội vùng và hợp tác hội nhập quốc tế; mở ra cơ hội và không gian phát triển mới, tạo nguồn lực mới gắn với định hình rõ nét các hành lang kinh tế và hành lang đô thị trọng điểm của tỉnh phát triển theo mô hình “một tâm, hai tuyến, đa chiều, các mũi đột phá, ba vùng động lực”.

Năm là, coi trọng việc phát triển nguồn nhân lực

Đối với mỗi quốc gia hay mỗi địa phương, nguồn nhân lực, đặc biệt là nguồn nhân lực chất lượng cao, có vai trò quan trọng chi phối các nguồn lực khác; đóng vai trò quyết định đối với sự phát triển kinh tế - xã hội. Đầu tư vào đào tạo và phát triển nguồn nhân lực là một cơ hội quan trọng để bảo đảm lao động địa phương có đủ kỹ năng và kiến thức trong việc tham gia vào các lĩnh vực, ngành công nghiệp mới, nhất là các ngành công nghiệp chế biến, chế tạo; ngành dịch vụ, du lịch cũng đòi hỏi lượng lớn nhân lực có kỹ năng chuyên nghiệp, bài bản hơn. Bên cạnh đó, để đáp ứng phục vụ phát triển chuyển đổi số, đủ năng lực tiếp cận cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và hội nhập quốc tế, việc nâng cao nhận thức, phổ cập kỹ năng số cho người dân và phát triển nguồn nhân lực chuyển đổi số là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục. Nhân lực là chìa khoá để nâng cao năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) của Tỉnh, là một trong ba khâu đột phá quan trọng. Phát triển nguồn nhân lực số được coi là một trong những khâu quan trọng trong mục tiêu chuyển đổi số của tỉnh, đòi hỏi đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng và phát triển nguồn nhân lực số để đáp ứng cho tiến trình chuyển đổi số. Đây là cơ sở để Quảng Ninh hiện thực hóa mục tiêu trở thành tỉnh dịch vụ, công nghiệp hiện đại, là một trong những trung tâm phát triển năng động, toàn diện của phía Bắc.

Những thời cơ trên cũng đặt ra thách thức lớn đối với chính quyền và doanh nghiệp và nhân dân địa phương về sự nắm bắt, tận dụng một cách hiệu quả, bảo đảm sự phát triển bền vững và mang lại lợi ích cho cộng đồng và môi trường. Quảng Ninh đang đứng trước những thách thức lớn, nhưng cũng có những thời cơ quan trọng tạo ra động lực để phát triển mạnh mẽ. Quyết định và hành động của chính quyền và nhân dân địa phương trong thời gian tới sẽ là yếu tố quyết định hình ảnh của tỉnh Quảng Ninh trong tương lai. Đòi hỏi tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của hệ thống chính trị; nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các cấp ủy, tổ chức đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên; hiệu lực, hiệu quả quản lý của các cấp chính quyền. Điều quan trọng là sự hòa nhập giữa sự phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường, bản sắc văn hóa để đảm bảo sự bền vững và thịnh vượng cho cộng đồng và quốc gia./.