Trong Nghị quyết số 33-NQ/TW, ngày 9-6-2014, Hội nghị lần thứ 9 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI  “Về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước”, phát triển công nghiệp văn hóa đi đôi với xây dựng, hoàn thiện thị trường văn hóa là một nhiệm vụ trọng tâm. Để thực hiện nhiệm vụ này, Chính phủ ban hành Chiến lược về phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030, ngành công nghiệp văn hóa giữ một vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam. Đây là lĩnh vực, hướng phát triển tích cực, phù hợ p với xu thế thời đại, là động lực góp phần đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.

Nghị quyết số 09-NQ/TU của Thành ủy về “Phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn Thủ đô giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” có mục tiêu tạo bước phát triển toàn diện các ngành công nghiệp văn hóa của Thủ đô cả về quy mô, chất lượng sản phẩm, dịch vụ và thị trường, bảo đảm phát triển bền vững, trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, có tốc độ, tỷ trọng, giá trị gia tăng cao; hoạt động có tính chuyên nghiệp, với kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại; dịch vụ, sản phẩm văn hóa đa dạng, có chất lượng, có thương hiệu, đáp ứng nhu cầu sáng tạo, hưởng thụ của người dân trong nước, thúc đẩy phát triển du lịch và xuất khẩu. Theo đó, thành phố Hà Nội tập trung đầu tư phát triển một số lĩnh vực giàu tiềm năng, lợi thế, như du lịch văn hóa; nghệ thuật biểu diễn; thủ công mỹ nghệ; thiết kế; quảng cáo; mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm; điện ảnh; thời trang; ẩm thực; phần mềm và các trò chơi giải trí; truyền hình và phát thanh; xuất bản,... phù hợp với thực tiễn Thủ đô và từng giai đoạn cụ thể.

Là một huyện ngoại thành của Thủ đô Hà Nội, năm 2021 và ba tháng đầu năm 2022, Huyện ủy Mỹ Đức lãnh đạo, chỉ đạo triển khai toàn diện các nhiệm vụ chính trị trên địa bàn, trọng tâm là thực hiện thành công “nhiệm vụ kép” vừa phòng, chống dịch COVID-19 hiệu quả, vừa hoàn thành tất cả 18 chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội. Trong đó, tốc độ tăng trưởng kinh tế đạt 7,6%, cơ cấu kinh tế chuyển dịch đúng hướng, thu ngân sách nhà nước trên địa bàn đạt 218% kế hoạch. Riêng quý I/2022, thu ngân sách ước thực hiện đạt 66,5 tỷ đồng (bằng 36% dự toán thành phố giao); thu ngân sách huyện, xã, thị trấn ước thực hiện đạt hơn 1.108 tỷ đồng, bằng 66% dự toán thành phố giao và bằng 50% dự toán Hội đồng nhân dân huyện giao, bằng 129% so với cùng kỳ. Huyện Mỹ Đức xác định rõ định hướng phát triển bền vững, trên cơ sở phát huy tối đa nguồn lực văn hóa, con người, cảnh quan thiên nhiên, di tích, tạo nên sức mạnh nội sinh, động lực quan trọng quyết định sự phát triển. Trong đó, mấu chốt để đánh thức tiềm năng, khơi thông nguồn lực đưa huyện Mỹ Đức phát triển bứt lên là đầu tư phát triển hạ tầng, trước hết là hạ tầng giao thông; đầu tư, khai thác tiềm năng to lớn của Khu Di tích quốc gia đặc biệt lịch sử và danh lam thắng cảnh Hương Sơn, hồ Quan Sơn, hồ Tuy Lai,..

Huyện Mỹ Đức được thiên nhiên ưu ái “ban tặng” Quần thể di tích thắng cảnh Hương Sơn - “Kỳ sơn tú thủy”, gồm hệ thống đình, đền, chùa, hang, động tọa lạc rải rác quanh dãy núi Hương Sơn. Đây là nơi hội tụ của những danh nhân lịch sử, danh nhân văn hóa của dân tộc, là nguồn đề tài sáng tác thi ca của các nhà thơ, nhà văn nổi tiếng với lễ hội Chùa Hương kéo dài từ ngày mùng 6 tháng Giêng đến hết tháng 3 Âm lịch hằng năm - lễ hội truyền thống lâu đời và kéo dài nhất trong cả nước với nhiều hoạt động văn hóa đặc sắc đã trở thành di sản văn hóa, tinh thần của dân tộc. Quần thể di tích thắng cảnh Hương Sơn (còn gọi là chùa Hương) được phát hiện vào thời Vua Lê Thánh Tông (1460 - 1469) bởi ba vị hòa thượng trên đường tìm kiếm nơi tu hành. Bên cạnh cảnh sắc thiên tạo hiếm có, như Suối Yến, động Hương Tích, động Tiên Sơn, suối Giải Oan,… quần thể di tích thắng cảnh Hương Sơn còn nổi tiếng nhờ hệ sinh thái đa dạng, các công trình kiến trúc, lịch sử đặc biệt giá trị là đền Trình, chùa Thiên Trù, đền Cửa Võng… Đây cũng là nơi diễn ra mùa lễ hội lớn và kéo dài nhất trong cả nước, thu hút hàng triệu lượt du khách hành hương, chiêm bái. Những điều này đã góp phần tạo nên danh xưng “Nam thiên đệ nhất động” cho quần thể di tích, được lưu truyền tới ngày nay. Với những giá trị to lớn ấy, ngày 25-12-2017, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định công nhận Quần thể thắng cảnh Hương Sơn (Chùa Hương) là di tích quốc gia đặc biệt. Hằng năm, quần thể Hương Sơn đón từ 1,3 đến 1,5 triệu du khách, ước tính thu về khoảng 600 đến 900 tỷ đồng.

Phát huy giá trị di tích quốc gia đặc biệt, huyện Mỹ Đức đã chú trọng phát triển du lịch văn hóa trên địa bàn. Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện Mỹ Đức lần thứ XXIV (nhiệm kỳ 2020 - 2025) đã đưa ra 3 khâu đột phá, trong đó “tập trung khai thác tiềm năng, lợi thế, đẩy mạnh thu hút đầu tư; đổi mới công tác quản lý phát triển du lịch - dịch vụ chất lượng cao; xây dựng môi trường xanh, sạch, đẹp”. Bên cạnh đó, huyện Mỹ Đức cũng ban hành các chương trình, nghị quyết, đề án để tập trung khai thác, phát huy những lợi thế phát triển văn hóa du lịch trên địa bàn huyện, như Chương trình số 07-CTr/HU, ngày 29-12-2020, của Ban Thường vụ Huyện ủy về “Đẩy mạnh phát triển kinh tế theo hướng nông nghiệp là nền tảng; du lịch, dịch vụ là mũi nhọn trên địa bàn huyện Mỹ Đức giai đoạn 2021 - 2025”, Nghị quyết số 11-NQ/HU, ngày 8-3-2021, của Ban Thường vụ Huyện ủy về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo để du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của huyện giai đoạn 2021 - 2025”, Đề án số 09-ĐA/HU, ngày 16-6-2021, của Ban Thường vụ Huyện ủy về “Đổi mới nâng cao chất lượng quản lý phục vụ du lịch tập trung đầu tư hạ tầng cơ sở, đẩy mạnh thu hút đầu tư vào lĩnh vực du lịch tâm linh, du lịch nghỉ dưỡng, du lịch sinh thái giai đoạn 2021 - 2025”… Trong đó, huyện Mỹ Đức đề ra những chỉ tiêu cụ thể, đó là: Phấn đấu đến năm 2025 đón 2 triệu lượt khách/năm, trong đó 50.000 lượt khách quốc tế; năm 2030 đón 4 triệu lượt khách/năm, trong đó 1.000.000 lượt khách quốc tế; giá trị sản xuất du lịch - dịch vụ tăng bình quân 10 - 15%/năm; cơ cấu kinh tế ngành du lịch - dịch vụ chiếm khoảng 45,4%; doanh thu từ dịch vụ - du lịch năm 2025 là 1.500 tỷ đồng; hằng năm giải quyết khoảng 5.500 việc làm phục vụ trong lĩnh vực du lịch…; xây dựng quy hoạch các khu du lịch cụ thể, như du lịch văn hóa và cảnh quan Hương Sơn với diện tích hơn 3.958 ha; khu du lịch sinh thái tổng hợp Hồ Quan Sơn quy mô khoảng 1.465 ha; khu du lịch nghỉ dưỡng Tuy Lai quy mô khoảng 1.360 ha; trung tâm Festival Hoa Sen tại An Phú khoảng 237 ha…

Để thực hiện có hiệu quả Nghị quyết số 09-NQ/TU, của Thành ủy về “Phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn Thủ đô giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”, phát huy giá trị di tích quốc gia đặc biệt gắn với phát triển du lịch văn hóa, trong thời gian tới, huyện Mỹ Đức tập trung vào một số giải pháp sau:

Một là, đẩy mạnh tuyên truyền, quán triệt sâu rộng Nghị quyết số 09-NQ/TU đến đội ngũ cán bộ, đảng viên và nhân dân trong huyện, đặc biệt là đội ngũ cán bộ chủ chốt và cụ thể hóa thành chương trình hành động, kế hoạch để triển khai thực hiện, đồng thời khơi dậy và phát huy vai trò, trách nhiệm của mỗi cán bộ, đảng viên và nhân dân trong việc xây dựng và phát triển quê hương Mỹ Đức để nghị quyết sớm đi vào cuộc sống.

Hai là, có phương án xây dựng quy hoạch tổng thể Khu Di tích quốc gia đặc biệt quần thể Hương Sơn (Chùa Hương) phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ mới, tầm vóc và quy mô mới gắn với nhiệm xụ xây dựng và phát triển Thủ đô theo Nghị quyết số 15-NQ/TW, ngày 5-5-2022, của Bộ Chính trị về “Phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” và Nghị quyết số 09-NQ/TU của Thành ủy Hà Nội.

Ba là, lập quy hoạch xây dựng Khu Di tích quốc gia đặc biệt Quần thể Hương Sơn (Chùa Hương) để làm cơ sở lập các dự án đầu tư, thuận lợi cho việc quản lý quy hoạch và tạo điều kiện cho các nhà đầu tư sớm thực hiện các dự án, từng bước chuyển đổi hình thức quản lý ngày càng chuyên nghiệp, hiệu quả.

Bốn là, nghiên cứu lập đề án đổi mới quản lý Khu Di tích quốc gia đặc biệt Quần thể Hương Sơn (Chùa Hương) theo hướng hợp tác công - tư, cụ thể là đầu tư công và quản lý tư để phát huy hiệu quả của giá trị di tích quốc gia đặc biệt. Theo đó, rà soát, cải tạo, nâng cấp các tuyến giao thông trong huyện và trong khu di tích, mở rộng và đổi mới cách quản lý vận hành các bến, bãi gửi xe; sắp xếp lại mặt bằng, các hàng quán trong khu di tích; đào tạo, bồi dưỡng cán bộ Ban Quản lý Khu di tích đáp ứng yêu cầu hướng dẫn viên du lịch; khuyến khích một số cơ sở, nhà hàng lớn chuyển hướng kinh doanh đồ ăn chay phục vụ du khách về lễ Phật; phát triển các cơ sở sản xuất hàng lưu niệm mỹ nghệ chất lượng cao; phát triển các sản phẩm là đặc sản địa phương theo hướng đạt tiêu chuẩn OCOP, như cây mơ và các sản phẩm chế biến từ quả mơ, phát triển cây rau sắng, củ mài và các sản phẩm chế biến từ rau sắng, củ mài…

Năm là, đẩy mạnh và tăng cường công tác quản lý bảo vệ và phát triển rừng trong quần thể khu di tích quốc gia đặc biệt; phát triển các khu du lịch Quan Sơn, hồ Tuy Lai, Đầm Sen An Phú để kết nối đồng bộ với Khu Di tích quốc gia đặc biệt Chùa Hương./.