Khắc phục yếu kém, củng cố tổ chức cơ sở đảng tương xứng ngang tầm

Tổ chức cơ sở đảng (chi bộ cơ sở, đảng bộ cơ sở) là nền tảng của Đảng, là hạt nhân chính trị ở cơ sở. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X của Đảng khẳng định: “Với vị trí là nền tảng của Đảng, là hạt nhân chính trị ở cơ sở, vai trò của tổ chức cơ sở đảng rất quan trọng. Phải dồn sức xây dựng, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng, làm cho tổ chức này thực sự trong sạch, vững mạnh”(1).

Thời gian qua, bên cạnh những kết quả đạt được, năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng và chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên ở cơ sở còn không ít khuyết điểm, yếu kém. Nhiều cấp ủy chưa thật sự coi trọng vị trí then chốt của công tác xây dựng Đảng; chưa dành thời gian, công sức để tập trung chỉ đạo xây dựng, củng cố tổ chức cơ sở đảng tương xứng ngang tầm, đáp ứng yêu cầu lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện nhiệm vụ chính trị và công tác xây dựng Đảng trong giai đoạn cách mạng hiện nay. Khả năng nhận thức, vận dụng, cụ thể hóa và tổ chức thực hiện các chủ trương, nguyên tắc, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước của nhiều tổ chức cơ sở đảng còn yếu, chưa đủ sức dự báo, phát hiện, giải quyết những vấn đề phức tạp xảy ra ở cơ sở. Nhiều cấp ủy, đảng bộ, chi bộ thuộc tổ chức cơ sở đảng chưa thực hiện nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ; chưa thực hiện có nền nếp chế độ sinh hoạt Đảng, nội dung, hình thức, phương pháp sinh hoạt, tự phê bình và phê bình trong sinh hoạt chi bộ chậm đổi mới, chưa bảo đảm tính lãnh đạo, tính chiến đấu và tính giáo dục. Chưa coi trọng đổi mới phương thức lãnh đạo và phong cách, lề lối làm việc, cải cách hành chính trong công tác Đảng ở cơ sở; “tư duy nhiệm kỳ” và “bệnh thành tích” còn nặng và khá phổ biến. Công tác quản lý, đôn đốc, kiểm tra, giám sát, giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên ở không ít tổ chức cơ sở đảng bị buông lỏng hoặc chưa được coi trọng đúng mức. Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, phẩm chất, đạo đức, lối sống trong một bộ phận cán bộ, đảng viên rất đáng lo ngại; tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, thờ ơ, vô cảm, thiếu trách nhiệm, làm việc cầm chừng, vòi vĩnh, sách nhiễu, gây phiền hà cho tổ chức, cá nhân còn xảy ra ở nhiều nơi, nhưng chậm được phát hiện, ngăn chặn, đẩy lùi có hiệu quả...

Những khuyết điểm, yếu kém, hạn chế trên có nhiều nguyên nhân, trong đó có công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng. Nhiều vụ việc tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, lợi ích phóm, phe cánh, dòng họ,... vi phạm đạo đức, lối sống liên quan cán bộ, đảng viên nhưng cấp ủy, ủy ban kiểm tra, chi bộ không phát hiện được hoặc chậm phát hiện, khi phát hiện thì việc đấu tranh phê bình, tự phê bình, kiểm tra, xác định trách nhiệm của tập thể, cá nhân không rõ ràng, đầy đủ, đồng bộ, thống nhất và xử lý ở nhiều nơi không kiên quyết, triệt để, nghiêm minh.

Nghị quyết Hội nghị Trung ương 6 khóa X, về nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng và chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên đã đề ra mục tiêu phải phấn đấu đạt được là: Tập trung sức để xây dựng, củng cố, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng, tạo được sự chuyển biến rõ rệt về chất lượng hoạt động của các loại hình tổ chức cơ sở đảng, làm cho tổ chức đảng ở cơ sở vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức, thực sự là cầu nối giữa Đảng với nhân dân, lãnh đạo thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị và kịp thời giải quyết những vấn đề xảy ra ở cơ sở... Tuy nhiên, quá trình tổ chức thực hiện Nghị quyết, bên cạnh những thành tích, kết quả đã đạt được, vẫn còn nhiều hạn chế, yếu kém cần phải sớm được khắc phục để công tác xây dựng Đảng của các tổ chức cơ sở đảng ngày càng có chất lượng, hiệu quả. Báo cáo Chính trị của Ban Chấp hành Trung ương khóa XI tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng đã chỉ rõ hạn chế, tồn tại trong công tác xây dựng Đảng nói chung, của tổ chức cơ sở đảng nói riêng như sau: “Năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của không ít tổ chức đảng còn thấp, thậm chí có nơi mất sức chiến đấu; công tác quản lý, giáo dục, rèn luyện đảng viên ở một số nơi chưa được quan tâm thường xuyên; chất lượng sinh hoạt Đảng chưa cao và tính chiến đấu trong tự phê bình và phê bình còn yếu... Việc triển khai thực hiện nội dung các nghị quyết, chỉ thị, chủ trương, chính sách của Đảng về rèn luyện phẩm chất đạo đức, lối sống, nâng cao năng lực, trình độ của cán bộ, đảng viên chưa thực sự tích cực, đồng bộ, thường xuyên, một số nơi thực hiện chưa nghiêm túc. Việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh chưa đều, chưa đi vào chiều sâu ở nhiều ngành, địa phương; cơ quan, đơn vị; một số nơi thực hiện còn mang tính hình thức”(2).

Vì vậy, Báo cáo Chính trị của Ban Chấp hành Trung ương khóa XI tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng đã yêu cầu phải kiện toàn tổ chức, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các tổ chức cơ sở đảng và nâng cao chất lượng đảng viên: “Tập trung củng cố, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng, đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp, tạo chuyển biến về chất lượng hoạt động của các loại hình tổ chức cơ sở đảng, nhất là tổ chức đảng trong các cơ quan, đơn vị sự nghiệp và doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế. Kiện toàn tổ chức, bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện của Đảng ở cơ sở. Xây dựng đội ngũ đảng viên thật sự tiên phong, gương mẫu, trọng dân, gần dân, hiểu dân, học dân, có trách nhiệm cao trọng công việc, có bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức cách mạng, ý thức tổ chức kỷ luật và năng lực hoàn thành nhiệm vụ, vững vàng trước mọi khó khăn, thách thức, phấn đấu cho mục tiêu, lý tưởng của Đảng. Tiếp tục đổi mới, tăng cường công tác quản lý, phát triển, sàng lọc đảng viên, bảo đảm chất lượng. Đẩy mạnh công tác phát triển đảng trong công nhân. Kiên quyết đưa ra khỏi Đảng những người vi phạm nghiêm trọng Điều lệ Đảng, pháp luật của Nhà nước... ”(3).

Đổi mới và tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của tổ chức cơ sở đảng

Để thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ trên, cùng với việc tăng cường công tác chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức, phải đổi mới và tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của tổ chức cơ sở đảng bằng các giải pháp chủ yếu sau:

Một là, nâng cao nhận thức cho cấp ủy về vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ và về công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật của tổ chức cơ sở đảng trong giai đoạn cách mạng mới nhằm góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị, công tác xây dựng Đảng, bảo đảm tổ chức cơ sở đảng là hạt nhân lãnh đạo thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị, công tác xây dựng Đảng ở cơ sở.

Tổ chức cho cấp ủy, chi ủy cơ sở, cán bộ, đảng viên nghiên cứu, quán triệt nắm vững và tổ chức thực hiện có kết quả Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 (khóa X) về tăng cường công tác kiểm tra, giám sát của Đảng gắn với thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 6 (khóa X), về nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng và chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên để tạo chuyển biến mạnh mẽ, tích cực về nhận thức và hành động đối với công tác xây dựng Đảng, công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng ở cơ sở vốn còn yếu, hạn chế, bất cập.

Hai là, đảng ủy, chi ủy cơ sở, từng cấp ủy viên, chi ủy viên cần nắm vững quy định của Điều lệ Đảng, các quy định của Đảng, hướng dẫn của Ủy ban Kiểm tra Trung ương về công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng (nhất là về quan điểm, nguyên tắc, thẩm quyền, phương hướng, phương châm, phương pháp, quy trình, thủ tục) và tổ chức thực hiện nghiêm túc theo đúng quan điểm: “Thực hiện đồng bộ giữa công tác kiểm tra và công tác giám sát”; “giám sát phải mở rộng”, “kiểm tra phải có trọng tâm, trọng điểm” để chủ động phòng ngừa xảy ra khuyết điểm, vi phạm của tổ chức đảng và đảng viên khi còn manh nha, ngay tại cơ sở, ở trong chi bộ.

Ba là, đảng ủy, chi ủy cơ sở thực hiện nghiêm chế độ phân công nhiệm vụ cho cấp ủy viên theo dõi lĩnh vực, địa bàn và tăng cường năng lực, trách nhiệm của các thành viên cấp ủy trong việc chủ động tham mưu, giúp cấp ủy thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát thuộc phạm vi lĩnh vực, địa bàn được phân công phụ trách. Từng cấp ủy viên phải nắm chắc tình hình tổ chức đảng, đảng viên và nhân dân, việc tổ chức thực hiện nhiệm vụ chính trị, công tác xây dựng Đảng thuộc phạm vi phụ trách, đề xuất cấp ủy có biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo, kịp thời hoặc chủ động kiểm tra, giám sát để chủ động phòng ngừa, ngăn chặn xảy ra khuyết điểm, vi phạm. Định kỳ hằng tháng, từng cấp ủy viên phải tham dự sinh hoạt cấp ủy, chi bộ thuộc địa bàn lĩnh vực được phân công phụ trách để nắm tình hình và chỉ đạo tháo gỡ, khó khăn, vướng mắc và xử lý những vấn đề phát sinh kịp thời, không để phát sinh thành điểm nóng, bức xúc, nổi cộm.

Bốn là, đảng ủy, chi bộ cơ sở phải chú trọng thường xuyên kiểm tra, giám sát việc chấp hành Điều lệ Đảng, chủ trương, nghị quyết, chỉ thị, quy định, quyết định, quy chế, kết luận, hướng dẫn của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các quy định của cơ quan, đơn vị, việc thực hiện Quy chế Dân chủ ở cơ sở gắn với việc thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XI và khóa XII, Chỉ thị số 05-CT/TW, của Bộ Chính trị, về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Tập trung kiểm tra, giám sát những nơi có nhiều bức xúc, nổi cộm, được đảng viên, quần chúng và dư luận quan tâm, những nơi có nguy cơ cao dễ xảy ra dấu hiệu vi phạm, trước hết là về chấp hành nguyên tắc tập trung dân chủ, quy chế làm việc, chế độ công tác, sinh hoạt Đảng, quan liêu, thiếu trách nhiệm, tham nhũng, lãng phí, lợi ích nhóm, bệnh thành tích, bao che cho cấp dưới vi phạm, thực hiện quy tắc ứng xử, về giữ gìn đạo đức, lối sống để chủ động phòng ngừa vi phạm từ khi còn manh nha, ngay tại cơ sở, từ trong đảng bộ, chi bộ. Chú trọng giám sát đảng viên là người đứng đầu cấp ủy, cán bộ chủ chốt trong cơ quan, đơn vị, tổ chức, doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp,... về năng lực lãnh đạo, quản lý, điều hành, về phẩm chất đạo đức, lối sống, phong cách và tính tiên phong, gương mẫu trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ. Đề cao tự kiểm tra của đảng bộ, chi bộ cơ sở, trước hết là tự kiểm tra của người đứng đầu và cán bộ lãnh đạo chủ chốt của cấp ủy, cơ quan, đơn vị, tổ chức, doanh nghiệp. Coi trọng kiểm tra, giám sát công tác cán bộ; việc sinh hoạt cấp ủy, sinh hoạt chi bộ; việc phân tích chất lượng đảng viên, nhận xét, đánh giá cán bộ, công chức hằng năm của các chi bộ, đảng bộ, cơ quan, đơn vị, tổ chức trực thuộc đảng bộ cơ sở để bảo đảm thực chất.

Năm là, đảng bộ cơ sở phải coi trọng phát huy vai trò trách nhiệm của ủy ban kiểm tra trong việc tham mưu, giúp cấp ủy thực hiện có chất lượng, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật đảng. Những tổ chức cơ sở đảng gặp khó khăn, trở ngại trong thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát thì cấp ủy, ủy ban kiểm tra cấp trên phải chủ động chỉ đạo, hướng dẫn, giúp đỡ đảng bộ, chi bộ cơ sở tháo gỡ và thực hiện có kết quả. Đưa việc thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát thành chỉ tiêu thi đua, phân loại, đánh giá chất lượng tổ chức cơ sở đảng hằng năm.

Tăng cường phối hợp giữa đảng ủy, chi bộ cơ sở với tổ chức đảng cấp trên, với thanh tra của cơ quan, thanh tra nhân dân để nâng cao chất lượng, hiệu quả kiểm tra, giám sát. Coi trọng việc phát huy vai trò, trách nhiệm của quần chúng trong cơ quan, tổ chức, đơn vị, vai trò, trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội và nhân dân nơi cán bộ, đảng viên cư trú tham gia kiểm tra, giám sát cán bộ, đảng viên đúng phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, giám sát”.

Sáu là, quan tâm đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cho cấp ủy viên, chi ủy viên, cán bộ ủy ban kiểm tra đảng ủy cơ sở (nhất là những đồng chí mới tham gia cấp ủy, ủy ban kiểm tra lần đầu) để nắm vững và thực hiện tốt công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật đảng. Tăng cường kiện toàn ủy ban kiểm tra của đảng ủy cơ sở đủ sức hoàn thành nhiệm vụ được giao, nhất là những nơi có từ 300 đảng viên trở lên phải được bố trí cán bộ kiểm tra chuyên trách theo tinh thần Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 khóa X, về tăng cường công tác kiểm tra, giám sát của Đảng và Kết luận số 72-KL/TW, ngày 17-5-2010, của Bộ Chính trị, về Chiến lược công tác kiểm tra, giám sát của Đảng đến năm 2020. Chỉ đạo tổ chức đảng cấp dưới (đảng bộ bộ phận, chi bộ trong đảng bộ cơ sở) thực hiện nghiêm việc sơ kết, tổng kết công tác kiểm tra, giám sát hằng năm gắn với sơ kết, tổng kết thực hiện công tác xây dựng Đảng. Qua đó, đề ra biện pháp chỉ đạo thực hiện có chất lượng, hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát ở cấp mình./.

----------------------------------------

(1) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2006, tr. 298