Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị - giải pháp nâng cao chất lượng công tác xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng, đạo đức; chống chủ nghĩa cá nhân, phòng chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu

Thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng, tiếp nối Chỉ thị số 03-CT/TW của Bộ Chính trị khóa XI, nhân kỷ niệm 126 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19-5-1890 - 19-5-2016), ngày 15-5-2016, thay mặt Bộ Chính trị, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng ký ban hành Chỉ thị số 05-CT/TW về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” với những nội dung mới, toàn diện và sâu sắc, nhằm đáp ứng yêu cầu đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; đồng thời đáp ứng yêu cầu và nguyện vọng của toàn Đảng, toàn dân. Đây là nội dung quan trọng nhằm tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ…, theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XII của Đảng.

So với Chỉ thị số 03-CT/TW, của Bộ Chính trị khóa XI, về “Tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, Chỉ thị số 05-CT/TW, ngày 15-5-2016, của Bộ Chính trị khóa XII, về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” có những điểm mới sau:

Thứ nhất, trong Chỉ thị số 05-CT/TW, Bộ Chính trị xác định “Đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” là một nội dung quan trọng của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Nếu suốt nhiệm kỳ khóa XI, việc thực hiện Chỉ thị số 03-CT/TW được coi là giải pháp hàng đầu trong nhóm giải pháp về công tác chính trị tư tưởng để thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XI “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”, thì việc xác định “học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là một nội dung quan trọng của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng”, khẳng định tầm quan trọng, vị trí, vai trò của việc học tập Bác để nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức, chứ không chỉ giới hạn trong nhóm giải pháp về chính trị - tư tưởng.

Thứ hai, Bộ Chính trị yêu cầu phải làm cho tư tưởng, đạo đức, phong cách của Hồ Chí Minh thật sự trở thành nền tảng tinh thần vững chắc của đời sống xã hội, xây dựng văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững và bảo vệ vững chắc Tổ quốc, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Có nghĩa là, phải làm cho toàn Đảng, toàn dân, toàn quân nhận thức ngày càng sâu sắc hơn những nội dung cơ bản và giá trị to lớn của tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; đồng thời, tiếp tục đầu tư nghiên cứu, phát triển tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.

Thứ ba, Bộ Chính trị nhấn rất mạnh vai trò của “người đứng đầu”, nêu rõ phải “xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là đội ngũ cán bộ cấp chiến lược đủ năng lực, phẩm chất, ngang tầm nhiệm vụ”. Và phương châm thực hiện được Bộ Chính trị nhấn mạnh “trên trước, dưới sau”; “trong trước, ngoài sau”, trong đó, rất quan trọng là phải đề cao trách nhiệm nêu gương tự giác học trước, làm theo trước của người đứng đầu và cán bộ chủ chốt các cấp, của cán bộ, đảng viên.

Thứ tư, Bộ Chính trị yêu cầu gắn việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh với thực hiện Nghị quyết số 33-NQ/TW về “Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước”. Trong đó, nhấn mạnh gắn việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh với việc xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam, xây dựng hệ giá trị văn hóa và hệ giá trị chuẩn mực của con người Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.

Thứ năm, Bộ Chính trị yêu cầu gắn việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh với thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo”. Bộ Chính trị không chỉ dành riêng một nội dung để yêu cầu về công tác giáo dục tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong hệ thống giáo dục quốc dân và các học viện, trường chính trị, trường đào tạo, bồi dưỡng cán bộ các cấp, mà còn chỉ rõ từng nội dung cần đưa vào chương trình để bảo đảm phù hợp với từng cấp học, bậc học và với yêu cầu giáo dục, đào tạo.

Thứ sáu, Bộ Chính trị yêu cầu rất cao về việc gắn “xây” với “chống”; tăng cường công tác kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, gắn với đánh giá, nhận xét cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức hằng năm và cả nhiệm kỳ; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu.

Thứ bảy, Bộ Chính trị đặc biệt quan tâm đến vấn đề xây dựng và thực hiện đạo đức công vụ. Chỉ thị số 05 yêu cầu tiếp tục xây dựng, hoàn thiện chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp, đạo đức công vụ ở từng địa phương, cơ quan, đơn vị với phương châm “sát chức năng, nhiệm vụ, ngắn gọn, dễ nhớ, dễ thực hiện và đánh giá việc thực hiện”. Hoàn thiện chính sách, pháp luật liên quan đến đạo đức công vụ. Đây là bước đột phá nhằm làm trong sạch đội ngũ cán bộ, công chức nhà nước các cấp. Bởi lẽ, cơ quan công quyền là nơi thường xuyên tiếp xúc với nhân dân, là nơi dễ xảy ra quan liêu, tiêu cực, tham nhũng. Vì thế, xây dựng những chuẩn mực trong thực thi công vụ cũng như xác định trách nhiệm, nghĩa vụ, thẩm quyền của cán bộ, công chức là vô cùng quan trọng và cấp bách.

Thứ tám, Chỉ thị số 05-CT/TW không giới hạn thời gian thực hiện, còn Chỉ thị số 06-CT/TW và Chỉ thị số 03-CT/TW đều xác định việc thực hiện chỉ thị nhằm góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X và XI. Đây cũng là điểm nhấn thể hiện tầm quan trọng của Chỉ thị số 05.

Với những điểm mới trên, Chỉ thị số 05 được đánh giá là có tầm chiến lược về vai trò, vị trí, ý nghĩa; cao hơn về yêu cầu; rộng hơn về nội hàm; sâu hơn về nội dung; chặt chẽ và quyết liệt hơn về tổ chức thực hiện; mới hơn về cách làm và lâu dài hơn về thời gian. Điều đó là cơ sở để chúng ta tin tưởng rằng, Chỉ thị số 05 sẽ là đòn bẩy, tiếp tục tạo động lực mạnh mẽ để mỗi tổ chức, cá nhân phấn đấu, nỗ lực không ngừng cùng toàn Đảng, toàn dân, toàn quân thực hiện thắng lợi nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Triển khai thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XII gắn với thực hiện Chỉ thị số 05 của Bộ Chính trị - Giải pháp toàn diện và đồng bộ nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng

Ngày 30-10-2016, thay mặt Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng ký ban hành Nghị quyết số 04-NQ/TW về “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”.

Việc ban hành Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XII khẳng định quyết tâm chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đối với công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng; thể hiện rõ tính chiến đấu của Đảng. Đặc biệt, kết quả của Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII được thông tin rộng rãi đã trở thành luồng sinh khí mới thổi bùng ngọn lửa nhiệt huyết cách mạng trong hàng triệu cán bộ, đảng viên, đáp lại lòng mong muốn của các tầng lớp nhân dân.

Nghị quyết chỉ rõ những hạn chế, yếu kém, xác định cụ thể nguyên nhân của những hạn chế, yếu kém trong công tác xây dựng Đảng, nhất là sau 5 năm triển khai thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XI về xây dựng Đảng; đồng thời, xác định hệ thống giải pháp nhằm đẩy mạnh và nâng cao chất lượng công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, mà trọng tâm là ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Đặc biệt, Trung ương thẳng thắn chỉ rõ những biểu hiện của sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Hệ thống các biểu hiện được nêu trong Nghị quyết là những căn cứ quan trọng để từng cấp ủy, tổ chức đảng triển khai thực hiện một cách hiệu quả, có chất lượng. Cùng với đó, Trung ương xác định 4 nhóm giải pháp toàn diện, bảo đảm tính thống nhất, khoa học và có mối quan hệ biện chứng trong triển khai thực hiện.

Vấn đề còn lại là tổ chức thực hiện như thế nào để đem lại hiệu quả thiết thực trong thực tế, nhằm đạt được mục tiêu cao nhất như Nghị quyết đã xác định: Nhận thức sâu sắc về nguy cơ, nhận diện đúng những biểu hiện và đề ra các giải pháp phù hợp để đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi có hiệu quả tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Kiên quyết khắc phục những yếu kém trong công tác cán bộ và quản lý cán bộ; xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp có bản lĩnh chính trị vững vàng, có đạo đức, trách nhiệm, năng lực và động cơ đúng đắn, thực sự tiên phong, gương mẫu, luôn đặt lợi ích của tập thể, quốc gia, dân tộc lên trên lợi ích cá nhân, thực sự là cán bộ của dân, phục vụ nhân dân. Củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng.

Để đạt được mục tiêu trên, trước hết phụ thuộc rất lớn vào thái độ, trách nhiệm của từng cán bộ, đảng viên, mà trước hết là người đứng đầu cấp ủy. Bởi vậy, để triển khai hiệu quả Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XII về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, cấp ủy từng cấp, trực tiếp là bí thư cấp ủy phải nắm vững những nội dung trọng tâm, cốt yếu được xác định trong Nghị quyết, mà hàng đầu là 4 nhóm giải pháp, bao gồm: công tác chính trị tư tưởng, tự phê bình và phê bình; cơ chế chính sách; kiểm tra, giám sát kỷ luật Đảng; phát huy vai trò của nhân dân và Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội. Đây là cơ sở, điều kiện, căn cứ để cấp ủy các cấp tổ chức học tập, quán triệt, triển khai thực hiện phù hợp với điều kiện thực tế ở từng địa phương, đơn vị.

Hai là, triển khai Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XII phải gắn với việc thực hiện Chỉ thị số 05 của Bộ Chính trị. Cấp ủy các cấp phải tạo sự thống nhất, đồng thuận, có nhận thức sâu sắc và quyết tâm chính trị cao về công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng; coi việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là một biện pháp cấp bách, trước mắt, vừa cơ bản, vừa lâu dài. Do đó, phải sớm tổ chức học tập, nghiên cứu, quán triệt sâu sắc những nội dung cơ bản, cốt lõi của Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XII và Chỉ thị số 05 của Bộ Chính trị trong các cấp ủy, tổ chức đảng và từng cán bộ, đảng viên. Từ đó, tạo chuyển biến mạnh mẽ về ý thức tu dưỡng, rèn luyện, nâng cao phẩm chất đạo đức cách mạng, đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân, xây dựng các tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh, góp phần hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị của các cơ quan, đơn vị.

Nhiệm vụ trọng tâm của các tổ chức cơ sở đảng từ Trung ương đến địa phương là:

Thứ nhất, nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt và cấp bách là kiên quyết, kiên trì với quyết tâm chính trị cao, phát huy sức mạnh tổng hợp của tất cả các cấp ủy đảng, lãnh đạo cơ quan, đơn vị và các tổ chức quần chúng; thực hiện quyết liệt, đồng bộ nhằm đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi có hiệu quả sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong mỗi đảng bộ, cơ quan, đơn vị; nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các tổ chức đảng, góp phần củng cố niềm tin của cán bộ, đảng viên đối với Đảng. Kết hợp hài hòa, chặt chẽ giữa “xây” và “chống”, lấy “xây” là nhiệm vụ cơ bản, chiến lược, lâu dài, lấy “chống” là nhiệm vụ quan trọng, cấp bách, đột phá; giữ vững sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng; bảo đảm nguyên tắc, giữ vững kỷ cương, kỷ luật của Đảng.

Thứ hai, bám sát chỉ đạo của Trung ương, các tổ chức đảng cần xây dựng chương trình, kế hoạch và triển khai thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XII và Chỉ thị số 05 của Bộ Chính trị phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của mình; tổ chức lấy ý kiến, thảo luận dân chủ trong cán bộ, đảng viên, chọn nội dung trọng tâm, trọng điểm, thiết thực để tổ chức thực hiện bảo đảm hiệu quả, chất lượng.

Thứ ba, các tổ chức đảng cần tập trung vào các trọng tâm: Triển khai có hiệu quả việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh ở từng chi bộ; thực hiện nghiêm túc kiểm điểm tự phê bình và phê bình, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động đối thoại, chất vấn để phát huy dân chủ thật sự trong sinh hoạt đảng; tăng cường kỷ cương, kỷ luật phát ngôn; đổi mới phương thức, nâng cao chất lượng học tập, quán triệt nghị quyết của Đảng, làm cho nhiệm vụ này trở thành nhu cầu thiết thân, trách nhiệm của từng cấp ủy đảng và mỗi cán bộ, đảng viên; đẩy mạnh hoạt động nêu gương của bí thư cấp ủy, thủ trưởng cơ quan, đơn vị về đạo đức, lối sống, tác phong công tác; xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm và nâng cao chất lượng, hiệu quả phối hợp công tác giữa cấp ủy với lãnh đạo cơ quan, đơn vị ở cơ sở.

Thứ tư, tập trung triển khai thực hiện 4 đột phá: Phát huy vai trò tiên phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu cấp ủy, cơ quan, đơn vị; nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ; đổi mới và nâng cao hiệu quả công tác tư tưởng và công tác dân vận; tăng cường và nâng cao hiệu quả phối hợp công tác giữa cấp ủy với lãnh đạo cơ quan, đơn vị trong thực hiện nhiệm vụ chính trị và công tác cán bộ.

Thứ năm, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, đôn đốc việc lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XII, Chỉ thị số 05 của Bộ Chính trị và phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị. Trong đó, chú trọng kiểm tra, giám sát cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu cấp ủy, cơ quan, đơn vị về đạo đức, lối sống, tác phong công tác; tăng cường giám sát, quản lý đảng viên ở chi bộ và nơi cư trú; việc thực hiện trách nhiệm nêu gương của bí thư cấp ủy, thủ trưởng cơ quan, đơn vị; việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao của mỗi cán bộ, đảng viên; thực hiện Quy chế Dân chủ cơ sở. Các cấp ủy đảng, lãnh đạo cơ quan, đơn vị cần có các cơ chế để các tổ chức đoàn thể tham gia giám sát một cách hiệu quả.

Thực hiện tốt Chỉ thị số 05 là góp phần củng cố vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng trong mỗi cán bộ, đảng viên, mỗi tổ chức đảng, trong toàn Đảng và là tiền đề quan trọng để thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XII. Làm tốt được điều này, chắc chắn chúng ta sẽ thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII đề ra về công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, đáp ứng được kỳ vọng của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân, xứng đáng với mong mỏi của Chủ tịch Hồ Chí Minh lúc sinh thời “Đảng ta là đạo đức, là văn minh”./.

---------------------------------------------

(1) Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội, 2016, tr. 202